> Hadya shartnomasi Logo Hadya bir shaxsning oʻz mulkini 2- shaxsga bepul berishi haqidagi shartnoma. biron bir shaxsga ashyoni yoki mulk huquqini tekinga berishni yoki biron-bir shaxsni mulkiy majburiyatdan ozod etishni vaʼda qilish, agar vaʼda tegishli shaklda berilgan boʻlsa va kelajakda aniq shaxsga ashyo yoki mulkiy huquqni tekinga berish yoki uni mulkiy majburiyatdan ozod qilish maqsadi aniq koʻrinib turgan boʻlsa, hadya shartnomasi deb tan olinadi. Ashyo, mulk huquqi yoki mulkiy majburiyatdan ozod qilish shaklida hadya narsasini aniq koʻrsatmasdan oʻzining mol-mulkini yoki mol-mulkning bir qismini hadya etishni vaʼda qilish oʻz-oʻzidan haqiqiy emas. Hadyani hadya oluvchiga hadya qiluvchining vafotidan keyin topshirishni nazarda tutuvchi shartnoma ham haqiqiy boʻlmaydi. Hadya qilish, ayni paytda hadyani hadya oluvchiga topshirish (oddiy sovgʻa tarzida) ogʻzaki yoki huquqni belgilaydigan hujjatlarni taqdim etish yoʻli bilan yozma shaklda amalga oshiriladi. Koʻchmas mulk va avtomoto- transport vositalarini hadya qilish shartnomasi notarial tasdiqlanishi va davlat roʻyxatidan oʻtkazilishi lozim. Umumfoydali maqsadlarda qilingan hadya xayr-ehson hisoblanadi. Xayr-ehson fuqarolarga, davolash, tarbiya, ijtimoiy himoya, xayriya, ilmiy va oʻquv muassasalariga, fondlarga, muzeylar va boshqa madaniyat maskanlariga, jamoat birlashmalari va boshqa fuqarolik huquqi subyektlariga qilinishi mumkin. Xayr-ehson qiluvchi mol- mulkni fuqaroga xayr-ehson qilganida bu mol-mulkdan maʼlum bir maqsadda foydalanishni shart qilib qoʻyishi lozim. Hadya shartnomasini bekor qilish Hadya shartnomasiga ko’ra, bir taraf (hadya qiluvchi) boshqa taraf (hadya oluvchi)ga ashyoni tekinga mulk qilib beradi yoki berish majburiyatini oladi yoxud unga o‘ziga yoki uchinchi shaxsga nisbatan mulk huquqi (talabini) beradi yo berish majburiyatini oladi yoxud uni o‘zi yoki uchinchi shaxs oldidagi mulkiy majburiyatdan ozod qiladi yoinki ozod qilish majburiyatini oladi. Demak, bunda mulk tekin topshiriladi, ya’ni hadya qiluvchining tasarrufida bo‘lgan ashyo hadya oluvchiga mol-mulk qilib o‘tkaziladi. Quyidagi hollarda hadya shartnomasi bekor qilinishi mumkin: hadya qiluvchining moddiy ahvoli jiddiy yomonlashganligi tufayli, u kelgusida hadya oluvchiga ashyoni yoki mulkiy huquqni yoxud mulkiy majburiyatdan ozod etish va’da qilingan shartnomani bajarishdan bosh tortishga haqli. Lekin hadya qiluvchining bunday ahvolga tushib qolishi oldindan ma’lum bo‘lmasligi lozim. hadya oluvchi hadya qiluvchining, uning oila a’zolarining yoki yaqin qarindoshlarining hayoti yoki sog‘lig‘iga qarshi ataylab jinoyat sodir qilgan hollarda. (Bunday hollarda shartnomani bekor qilishga sud tartibida yo‘l qo‘yilad). Hadya oluvchi esa hadyadan quyidagi hollarda voz kechish mumkin • ashyoning nobud bo‘lishi tufayli; • ashyo fuqarolik muomalasida bo‘lmaganligi tufayli (FK, 82- moddasi) • va’da qilingan harakatlarni sodir etish uchun cheklashlar mavjud bo‘lsa. Bunda majburiyatlar odatda, bajarish mumkin bo‘lmaganligi tufayli bekor qilinadi. Biroq, ashyo hadya qiluvchining qasddan yoki ehtiyotsizlikdan sodir etgan harakatlari oqibatida nobud bo‘lsa, u hadya oluvchiga etkazgan zararlarni qoplash majburiyatini oladi.