Korporativ huquqlar
Korporativ
huquqlar
ashyoviy
va
majburiyat
huquqlaridan
farq
qiluvchi
maxsus
xarakterdagi
subyektiv
huquqlar
sanaladi.
Biroq,
jamiyat
aksiyalarining egasi bo’lib, aksiyador aksiyadorlik
jamiyati bilan shartnoma tuzmaydi, balki murakkab
va
kompleks
bo’lgan
korporativ
munosabatlar
ishtirokchisiga aylanadi.
Aksiyadorlarning korporativ huquqlari:
Tashkiliy boshqaruv
Mulkiy
Imtiyozli
Korporatsiya ishtirokchilarining tashkiliy
boshqaruv huquqlari
1)
jamiyat
ishlarini
boshqarishda
ishtirok
etish
bilan bog’liq huquqlar;
2)
jamiyat
boshqaruv
organlari
faoliyati
va
kompaniyaning
moliyaviy
iqtisodiy
ahvoli
ustidan
nazoratni
amalga
oshirish
bilan bog’liq huquqlar;
3) jamiyat faoliyati to’g’risida
ma’lumot olish huquqi.
Korporativ ishtirokchilarning mulkiy huquqlari
1) foydani tasimlashda
ishtirok etish huquqi;
2)
jamiyat
mol-
mulkining
bir
qismini
olish
huquqi
(tugatish
kvotasi).
Imtiyozli huquqlar
MCHJ ishtirokchilarining
birortasi tomonidan
sotilayotgan ulushni
(ulushning bir qismini) sotib
olishda jamiyat ishtirokchilari
uchinchi shaxslar oldida
imtiyozli huquqdan
foydalanadilar
Qo’shimcha chiqarilgan
aksiyalarni imtiyozli sotib olish
huquqi.
Boshqarishda ishtirok etish bilan bog’liq bo’lgan huquqlar
Ishtirokchilar
(aksiyadorlar)
umumiy yig’ilishni chaqirishni
talab qilish;
Yig’ilish
kun
tartibiga
,
shu
jumladan,
tadbirkorlik
subyektlarining
boshqaruv
organlariga
nomzodlarga
doir
masalalarni
kiritish;
Umumiy yig’ilishda ishtirok etish, kun tartibidagi
masalalar muhokamasida ishtirok etish;
Umumiy yig’ilishda ovoz berish; jamiyat kuzatuv
kengashiga,
taftish
va
sanoq
komissiyasiga
saylanish.
Boshqaruv organlari faoliyati va moliyaviy – iqtisodiy
ahvoli ustidan nazorat qilishning shakillari
umumiy
yig’ilishda
yillik
hisobotni,
yillik
buxgalteriya hisobotlarini, shu jumladan foyda va
zararlarini ko’rib chiqish va tasdiqlash;
Umumiy
yig’ilishda
jamiyat
taftish
komissiyasi
a’zolarini saylash;
jamiyat umumiy yig’ilishida buxgalteriya hisobi va
moliyaviy hisobotlar ustidan auditorlik tekshiruvini
o’tkazish uchun professional auditorni tasdiqlash.
Axborotni oshkor qilish
Axborotni oshkor qilish – barcha manfaatdor
shaxslar
uchun
mavjud
axborotni
olish
maqsadidan qat’iy nazar belgilangan tartib
asosida
axborotni
toppish
va
olishni
kafolatlash.
Aksiyadorlarning foydani taqsimlashda ishtirok
etish huquqi
Aksiyadorlarning
foydani
taqsimlashda
ishtirok
etish
huquqi
joylashtirilgan
aksiyalar
bo’yicha
aksiyadorlar
tomonidan dividentlar olishda namoyon bo’ladi.
Divident
– aksiyadorlar o’rtasida taqsimlanadigan
va oddiy yoki imtiyozli aksiyadorlarga tegishli bo’lgan
aksiyadorlik jamiyatining sof foydasining bir qismidir.
MCHJ
ishtirokchilari
o’rtasida
taqsimlanadigan
foyda
divident deb atalmaydi
Aksiyador (ishtirokchi)larning majburiyatlari
ta’sis
hujjatlarida
nazarda
tutilgan
tartibda,
summalarda, usullarda va muddatlarda hissalarni
kiritish;
jamiyat
yoki
shirkat
faoliyati
haqida
maxfiy
(konfidensial) ma’lumotlarni oshkor qilmaslik;
Ishtirokchilar huquqlari
Ovoz berish huquqi;
Egalik qilish huquqi;
Ma’lumot olish huquqi;
Ulushlarni sotish huquqi;
Sudga
da’vo berish huquqi
Iqtisodiy huquqlar
Dividend olish huquqi;
Dividendni director tavsiya qilishi kerak
Ulushlarni sotish huquqi
Aslida ulushni sotish cheklanmagan, biroq ustavda
yoki ishtirokchilar kelishuvida cheklov bo’lishi
mumkin.
Shuningdek, jamiyatni sotib olish vaqtida ayrim
cheklovlar bo’lishi mumkin. (Poison Pill Strategiyasi)
Ishtirokchi huquqlari
Iqtisodiy huquqlari;
Boshqaruv huquqlari;
Ma’lumot olish huquqlari;
Sudlashish huquqi
Boshqaruv huquqlari
Muhim masalalarni hal qilishda ovoz berish huquqi;
Direktorni saylash huquqi;
Ishtirokchining
huquqi
Ovoz berish:
Jamiyatni rivojlantiradi;
Bozorni rivojlantiradi;
Jamiyatdan chiqish:
Jamiyatni iqtisodiy nochorlikka
yetaklaydi;
Bozor samaradorligini
pasaytiradi
Nima uchun
ishtirokchilar
ovoz berish
huquqiga ega?
Ishtirokchi o’z muklini
kiritganligi uchun;
Ishtirokchilar qoldiq
da’vogarlar bo’lganligi
uchun;
