Aleksandr Nikolaevich Skryabin ( 1871-1915)

Yuklangan vaqt

2025-01-29

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

5

Faytl hajmi

23,0 KB


Aleksandr Nikolaevich Skryabin ( 1871-1915) 1. Aleksandr Nikolaevich Skryabinning ijod yo’li. 2. A.N. Skryabin musiqiy tili. 3. Aleksandr Skryabinning fortepiano ijodi. 4. Aleksandr Skryabinning simfonik ijodi. 1. Ijod yo’li. Aleksandr Nikolaevich Skryabin—kompozitor, pianist, pedagog. O’z zamondoshlari orasida ijodiy qiyofasining murakkabliligi bilan ajralib turadi. Skryabinning XIX asr 90-yillari va XX asr boshlarida yaratgan asarlarida shu davrning keskin siyosiy kurashining kuchayishi va jamiyat atmosferasining salbiy vaziyati aks etdi. Asarlaridagi musiqiy tilning targ’iboti o’zining serma’noliligi va g’oyalarning yangi ekanligi bilan real voqelikni ifodalagan. Uning g’oyalari nihoyatda keng edi. Skryabin ijodiy yo’li mobaynida katta evolyutsiyani bosib o’tdi. Yoshlik davrlarida u mumtoz klassik an’analariga aloqador bo’lgan bo’lsa, keyingi yillarida, XIX asrning boshi impressionizm va ekspressionizm oqimlariga murojaat qilgan. Hayotining kechki davrida esa simvolizmning adabiy - badiiy oqimiga aloqador bo’lgan. Aleksandr Nikolaevich Skryabin 1871-yil 26 dekabr Moskva shahrida tavallud topdi. Uning otasi Nikolay Aleksandrovich Skryabin diplomat, onasi Lyubov Petrovna Skryabina pianinochi ijrochi edi. Aleksendr Nioklaevich Skryabin yoshligida Moskva kadet korpusida( Dvoryanlarning bolalaridan ofitserlar tayyorlagan o’rta harbiy bilim yurti) tahsil olgan. Musiqaga bo’lgan layoqati bolaligidan boshlangan. Georgiy Eduardovich Konyus, Nikolay Sergeevich Zverevlardan fortepiano darslarini olgan.1888-yilda Moskva konservatoriyasiga o’qishga kirib Vasiliy Ilich Safonov Aleksandr Nikolaevich Skryabin ( 1871-1915) 1. Aleksandr Nikolaevich Skryabinning ijod yo’li. 2. A.N. Skryabin musiqiy tili. 3. Aleksandr Skryabinning fortepiano ijodi. 4. Aleksandr Skryabinning simfonik ijodi. 1. Ijod yo’li. Aleksandr Nikolaevich Skryabin—kompozitor, pianist, pedagog. O’z zamondoshlari orasida ijodiy qiyofasining murakkabliligi bilan ajralib turadi. Skryabinning XIX asr 90-yillari va XX asr boshlarida yaratgan asarlarida shu davrning keskin siyosiy kurashining kuchayishi va jamiyat atmosferasining salbiy vaziyati aks etdi. Asarlaridagi musiqiy tilning targ’iboti o’zining serma’noliligi va g’oyalarning yangi ekanligi bilan real voqelikni ifodalagan. Uning g’oyalari nihoyatda keng edi. Skryabin ijodiy yo’li mobaynida katta evolyutsiyani bosib o’tdi. Yoshlik davrlarida u mumtoz klassik an’analariga aloqador bo’lgan bo’lsa, keyingi yillarida, XIX asrning boshi impressionizm va ekspressionizm oqimlariga murojaat qilgan. Hayotining kechki davrida esa simvolizmning adabiy - badiiy oqimiga aloqador bo’lgan. Aleksandr Nikolaevich Skryabin 1871-yil 26 dekabr Moskva shahrida tavallud topdi. Uning otasi Nikolay Aleksandrovich Skryabin diplomat, onasi Lyubov Petrovna Skryabina pianinochi ijrochi edi. Aleksendr Nioklaevich Skryabin yoshligida Moskva kadet korpusida( Dvoryanlarning bolalaridan ofitserlar tayyorlagan o’rta harbiy bilim yurti) tahsil olgan. Musiqaga bo’lgan layoqati bolaligidan boshlangan. Georgiy Eduardovich Konyus, Nikolay Sergeevich Zverevlardan fortepiano darslarini olgan.1888-yilda Moskva konservatoriyasiga o’qishga kirib Vasiliy Ilich Safonov sinfida fortepianodan, S.I.Taneev sinfida nazariyadan, Arenskiy sinfida kompozitorlikdan saboq ola boshlagan. Aleksandr Nikolaevich Skryabin umri mobaynida ikki marotaba uylangan bo’lib birinchi rafiqasi Vera Ivanovna Skryabina (Isakovich), ikkinchi rafiqasi esa Tatyana Fedorovna Shletser edi. Uning ijodiy yo’lini uch davrga bo’lamiz. Ilk ijod davri 80-90 yillar oxiri. 1894-yil Skryabin Moskva konservatoriyasi professori bo’lib o’zining pedagogik qobiliyatini ko’rsatdi. U Rossiya va xorijda kontsert chiqishlarini bergan. Bunda, Skryabinning asarlarini nashriyotdan chiqargan, Skryabinning xorijiy kontsert safarlariga homiylik qilgan Belyaev unga katta yordam ko’rsatdi. Skryabinning 90-yillaridagi ijodi ancha xarakterli bo’lib ular orasidagi fortepiano uchun yozilgan asarlari yorqin, ifodali mazmun kasb etdi. Bular ”Uchinchi sonata”, bir qator prelyudiyalar va etyudlardir. Ijodining ikkinchi davri 1900-1909 yillarga to’g’ri keladi. Bu davr Skryabin uchun “gullab yashnash” davri bo’ldi. Birinchi, Ikkinchi, Uchinchi, (“Ilohiy poema”) simfoniyalari ko’rimli o’rinni egallaydi. Bir paytning o’zida fortepiano uchun - To’rtinchi sonata, “Tragicheskaya poema” (Fojeali poema), “Sataninskaya poema” ( Shayton poemasi) va prelyudiyalari yaratilgan. 1904-1910 yillari Shveytsariya, Italiya, Frantsiya, Amerika Birlashgan shtatlarida yashab ijod qilgan. Xorijda Skryabin orkestr uchun “Poema ekstaza”, Beshinchi sonata kabi yirik shaklli asarlarini yaratdi. Hayotining so’nggi 1910-1915 yillari Moskvada o’tdi. Rossiya, Gollandiya, Angliya kabi shaharlariga kontsert safarlarini amalga oshirdi. Bu paytga kelib, uning ijodi rus musiqa hayotida yanada ko’rimli joyni egallaydi. Bu davrda orkestr, fortepiano va xor uchun so’zsiz kuylaydigan “Prometey”( Poema ognya, Olov poemasi) simfonik poemasini, 5 ta sonata “ K plameni” ( Alanga uchun) poemasini, fortepiano uchun p’esalarlarni yaratadi. Skryabinda, san’at turli ko’rinishlarini bir butunlikka birlashtiruvchi “Misteriya”(O’rta asrlarda diniy drama) buyuk asarini yaratish fantastik g’oyasi tug’ildi. U san’at sintezini orzu qilar edi. “Prometey” partiturasiga mavjud bo’lmagan, cholg’uga atalgan, bo’lak nota yo’lagini olib kirdi. Shu bilan birga ma’lum mavzu va garmoniyaga muvofiq holda, zal qizil, ko’k va boshqa ranglar to’lqinida yoritilishi kerak. sinfida fortepianodan, S.I.Taneev sinfida nazariyadan, Arenskiy sinfida kompozitorlikdan saboq ola boshlagan. Aleksandr Nikolaevich Skryabin umri mobaynida ikki marotaba uylangan bo’lib birinchi rafiqasi Vera Ivanovna Skryabina (Isakovich), ikkinchi rafiqasi esa Tatyana Fedorovna Shletser edi. Uning ijodiy yo’lini uch davrga bo’lamiz. Ilk ijod davri 80-90 yillar oxiri. 1894-yil Skryabin Moskva konservatoriyasi professori bo’lib o’zining pedagogik qobiliyatini ko’rsatdi. U Rossiya va xorijda kontsert chiqishlarini bergan. Bunda, Skryabinning asarlarini nashriyotdan chiqargan, Skryabinning xorijiy kontsert safarlariga homiylik qilgan Belyaev unga katta yordam ko’rsatdi. Skryabinning 90-yillaridagi ijodi ancha xarakterli bo’lib ular orasidagi fortepiano uchun yozilgan asarlari yorqin, ifodali mazmun kasb etdi. Bular ”Uchinchi sonata”, bir qator prelyudiyalar va etyudlardir. Ijodining ikkinchi davri 1900-1909 yillarga to’g’ri keladi. Bu davr Skryabin uchun “gullab yashnash” davri bo’ldi. Birinchi, Ikkinchi, Uchinchi, (“Ilohiy poema”) simfoniyalari ko’rimli o’rinni egallaydi. Bir paytning o’zida fortepiano uchun - To’rtinchi sonata, “Tragicheskaya poema” (Fojeali poema), “Sataninskaya poema” ( Shayton poemasi) va prelyudiyalari yaratilgan. 1904-1910 yillari Shveytsariya, Italiya, Frantsiya, Amerika Birlashgan shtatlarida yashab ijod qilgan. Xorijda Skryabin orkestr uchun “Poema ekstaza”, Beshinchi sonata kabi yirik shaklli asarlarini yaratdi. Hayotining so’nggi 1910-1915 yillari Moskvada o’tdi. Rossiya, Gollandiya, Angliya kabi shaharlariga kontsert safarlarini amalga oshirdi. Bu paytga kelib, uning ijodi rus musiqa hayotida yanada ko’rimli joyni egallaydi. Bu davrda orkestr, fortepiano va xor uchun so’zsiz kuylaydigan “Prometey”( Poema ognya, Olov poemasi) simfonik poemasini, 5 ta sonata “ K plameni” ( Alanga uchun) poemasini, fortepiano uchun p’esalarlarni yaratadi. Skryabinda, san’at turli ko’rinishlarini bir butunlikka birlashtiruvchi “Misteriya”(O’rta asrlarda diniy drama) buyuk asarini yaratish fantastik g’oyasi tug’ildi. U san’at sintezini orzu qilar edi. “Prometey” partiturasiga mavjud bo’lmagan, cholg’uga atalgan, bo’lak nota yo’lagini olib kirdi. Shu bilan birga ma’lum mavzu va garmoniyaga muvofiq holda, zal qizil, ko’k va boshqa ranglar to’lqinida yoritilishi kerak. 2. Musiqiy tili. Skryabin XIX asr oxiri va XX asr boshlaridagi badiiy madaniyatning yirik namoyondalaridan biridir. Skryabin o’zining tovush dunyosini, obrazlar tartibini, ifodalar vositasini yaratgan dadil targ’ibotchidir. Musiqiy tilidagi yangi xususiyatlar uning garmoniyasida yorqin ifoda kasb etdi. Yangi ifodali vositalarni topishda izlanish Skryabinning ijodiy yo’lidir. Rimskiy-Korsakov va boshqa bir kompozitorlar (ayniqsa List va Vagner) uslublarini rivojlantirgan holda, Skryabin o’zining uslubiga xos, asta-sekin boyitilgan va o’tkir garmoniya, spetsifik xususiyatlariga keladi. Nonakkordlarning keng qo’llanilishi Skryabin garmonik tilining xususiyatiga kiradi. Skryabin musiqasining usuliga kelsak u impulsli, tezkordir. Urg’uning keskinligi, muayyan aniqlikga ega bo’lmagan variantlarning ko’pliligi, yangi usul tarkibida takrorlanayotgan mavzu, tovush tusining ko’pliligi Skryabin musiqasiga notinch, besabrlik xarakterini beradi. 3. Fortepiano ijodi. Skryabin iste’dodli pianist. Skryabin o’z ijrosida asabiy hissiyotni va shu bilan birga ilhomlantiruvchi ohang tusining bukiluvchanligini, sur’at va usulning o’zgaruvchanligini, nozik tovushlilik ranglarining turliligini va boyligini pedalizatsiya texnikasi mahorati orqali etkazib bera olar edi. “Unda go’zal va yumshoq tovush maftunkorligi, barmoqlarida aniq harakatlilik bor bo’lib royal kichik passajlarda ajoyib mislsiz yangrar edi“, deb eslagan pianist M. A. Pressman. “ Skryabin ijrosi aniq badiha kabi, sirli, ishqiy bo’lib, uning texnikasi xaqida gapirish kerak emas . Uning o’yinini eshitayotib, texnikasi xaqida o’ylamaysiz, hayolingizga ham kelmaydi. Uni faqat tinglab, ijodiy irodasi bilan sizni tinglashga va hayajonlanishga majbur qilayotgani ----Buyuk san’at ekanligiga amin bo’lib, bosh egasiz”, deb xarakterlagan ekan, Skryabin ijrosi ashaddiy ixlosmandi bo’lgan taqrizchilardan biri . Fortepiano asarlari uning asarlari ichida katta qismni tashkil etadi. Kontsert , 10 ta sonata , si minorli fantaziya, “Tragicheskaya“(Fojeali),“Sataninskaya”(Shaytoniy), “ K plameni” (Alanga uchun) poemalari, noktyurn kabi asarlari yirik asarlar sirasiga kiradi. Ijodida miniatyuralar ham katta qismni tashkil qiladi: prelyudiyalar, etyudlar, noktyurnlar, mazurkalar, ekspromtlar. Kompozitorning falsafiy-estetik qarashlarini 2. Musiqiy tili. Skryabin XIX asr oxiri va XX asr boshlaridagi badiiy madaniyatning yirik namoyondalaridan biridir. Skryabin o’zining tovush dunyosini, obrazlar tartibini, ifodalar vositasini yaratgan dadil targ’ibotchidir. Musiqiy tilidagi yangi xususiyatlar uning garmoniyasida yorqin ifoda kasb etdi. Yangi ifodali vositalarni topishda izlanish Skryabinning ijodiy yo’lidir. Rimskiy-Korsakov va boshqa bir kompozitorlar (ayniqsa List va Vagner) uslublarini rivojlantirgan holda, Skryabin o’zining uslubiga xos, asta-sekin boyitilgan va o’tkir garmoniya, spetsifik xususiyatlariga keladi. Nonakkordlarning keng qo’llanilishi Skryabin garmonik tilining xususiyatiga kiradi. Skryabin musiqasining usuliga kelsak u impulsli, tezkordir. Urg’uning keskinligi, muayyan aniqlikga ega bo’lmagan variantlarning ko’pliligi, yangi usul tarkibida takrorlanayotgan mavzu, tovush tusining ko’pliligi Skryabin musiqasiga notinch, besabrlik xarakterini beradi. 3. Fortepiano ijodi. Skryabin iste’dodli pianist. Skryabin o’z ijrosida asabiy hissiyotni va shu bilan birga ilhomlantiruvchi ohang tusining bukiluvchanligini, sur’at va usulning o’zgaruvchanligini, nozik tovushlilik ranglarining turliligini va boyligini pedalizatsiya texnikasi mahorati orqali etkazib bera olar edi. “Unda go’zal va yumshoq tovush maftunkorligi, barmoqlarida aniq harakatlilik bor bo’lib royal kichik passajlarda ajoyib mislsiz yangrar edi“, deb eslagan pianist M. A. Pressman. “ Skryabin ijrosi aniq badiha kabi, sirli, ishqiy bo’lib, uning texnikasi xaqida gapirish kerak emas . Uning o’yinini eshitayotib, texnikasi xaqida o’ylamaysiz, hayolingizga ham kelmaydi. Uni faqat tinglab, ijodiy irodasi bilan sizni tinglashga va hayajonlanishga majbur qilayotgani ----Buyuk san’at ekanligiga amin bo’lib, bosh egasiz”, deb xarakterlagan ekan, Skryabin ijrosi ashaddiy ixlosmandi bo’lgan taqrizchilardan biri . Fortepiano asarlari uning asarlari ichida katta qismni tashkil etadi. Kontsert , 10 ta sonata , si minorli fantaziya, “Tragicheskaya“(Fojeali),“Sataninskaya”(Shaytoniy), “ K plameni” (Alanga uchun) poemalari, noktyurn kabi asarlari yirik asarlar sirasiga kiradi. Ijodida miniatyuralar ham katta qismni tashkil qiladi: prelyudiyalar, etyudlar, noktyurnlar, mazurkalar, ekspromtlar. Kompozitorning falsafiy-estetik qarashlarini aks ettiruvchi “Zagadka” (Jumboq), “Ironiya”(Hazil), “Maska” (Niqob), “Strannost” (Ajiblik) kabi poemalari ajoyib sirli nomlarga ega. 10 sonatasining ichidan 3 ta sonatasi an’anaviy sonata tsikllaridir, qolgan sonatalar esa bir qismlidir. Skryabin fortepiano asarlari uning uslubi evolyutsiyasini aks ettirgan. Ilk davrining asarlari melodik tilning go’zalliligi va kuychanligi bilan ajralib turadi. Skryabin lirik melodiyasi egiluvchan va bukiluvchan bo’lib, qalb kechinmalarini nozik tuslarda etkazadigan, o’ziga xos (izvilisto’y) suratiga ega. Skryabin, ohang kuychanligidan qat’iy nazar, vokal qo’shiqli xarakteridan holiroq, instrumental cholg’u musiqasiga ahamiyat bergan, bu xislat aynan uning dramatik epizodlaridagi musiqasida paydo bo’ladi. O’tkir sinishlar, sakramalar, qo’shimcha ta’kidlangan skryabincha usulning xarakterli xislatlari uning melodikasiga xosdir. Skryabin uchun odatiy bo’lgan metrik siljishlar, sinkopalar, punktir usuli, pauzalar, titroq hayajon bilan nozik ifodaning bo’rtirilgan, notinchlikning mardonavor yuksalish bilan bo’lgan uyg’unligini yaratadi. Skryabin deyarli fuga, fugato kabi imitatsion polifoniya shakllariga murojaat qilmagan, biroq polifoniyacha fikr yuritgan. Murakkab ohanglashtirilgan shakllar bilan boyitilgan bayon cholg’u vosita ifodasini chuqur anglaganligini ko’rsatadigan skryabincha fortepiano uslubiga xosdir. 4. Simfonik ijodi. 1900-yillarda kompozitorning falsafiy kontseptsiyasi tiniqlashib, g’oyalari ulkan qanot qoqdi. San’at vositasida dunyoni o’zgartirib yuborish g’oyasi uning birinchi simfoniyasi(1900 y.), ”Bojestvennaya poema” (Ilohiy poema) G’1904 y.G’ nomli uchinchi simfoniyasi, “Poema ekstaza”(Jazava dostoni(1907y.), “Prometey” (1910y. ) kabi bir qismli poema asarlarida aks etgan. Kulminatsiyaning (avj, cho’qqi) yuqori yuksakligiga intilgan holda, kompozitor orkestr tarkibini kengaytirib organ, qo’ng’iroqlar partiyasini, “Prometey”ga so’zsiz xor va maxsus chiroqlar partiyasini olib kirgan. Skryabin asarlari ekstaz g’oyasini, ko’rinmas kosmik sohalarga intilish g’oyasini, san’at kuchining o’zgartirilib yuborilishi g’oyasini tug’diradi. A.N. Skryabin fikriga ko’ra --- musiqa, she’riyat, raqs, me’morchilik va chiroq kabi, san’atning barcha turlari birlashmasini o’z ichiga aks ettiruvchi “Zagadka” (Jumboq), “Ironiya”(Hazil), “Maska” (Niqob), “Strannost” (Ajiblik) kabi poemalari ajoyib sirli nomlarga ega. 10 sonatasining ichidan 3 ta sonatasi an’anaviy sonata tsikllaridir, qolgan sonatalar esa bir qismlidir. Skryabin fortepiano asarlari uning uslubi evolyutsiyasini aks ettirgan. Ilk davrining asarlari melodik tilning go’zalliligi va kuychanligi bilan ajralib turadi. Skryabin lirik melodiyasi egiluvchan va bukiluvchan bo’lib, qalb kechinmalarini nozik tuslarda etkazadigan, o’ziga xos (izvilisto’y) suratiga ega. Skryabin, ohang kuychanligidan qat’iy nazar, vokal qo’shiqli xarakteridan holiroq, instrumental cholg’u musiqasiga ahamiyat bergan, bu xislat aynan uning dramatik epizodlaridagi musiqasida paydo bo’ladi. O’tkir sinishlar, sakramalar, qo’shimcha ta’kidlangan skryabincha usulning xarakterli xislatlari uning melodikasiga xosdir. Skryabin uchun odatiy bo’lgan metrik siljishlar, sinkopalar, punktir usuli, pauzalar, titroq hayajon bilan nozik ifodaning bo’rtirilgan, notinchlikning mardonavor yuksalish bilan bo’lgan uyg’unligini yaratadi. Skryabin deyarli fuga, fugato kabi imitatsion polifoniya shakllariga murojaat qilmagan, biroq polifoniyacha fikr yuritgan. Murakkab ohanglashtirilgan shakllar bilan boyitilgan bayon cholg’u vosita ifodasini chuqur anglaganligini ko’rsatadigan skryabincha fortepiano uslubiga xosdir. 4. Simfonik ijodi. 1900-yillarda kompozitorning falsafiy kontseptsiyasi tiniqlashib, g’oyalari ulkan qanot qoqdi. San’at vositasida dunyoni o’zgartirib yuborish g’oyasi uning birinchi simfoniyasi(1900 y.), ”Bojestvennaya poema” (Ilohiy poema) G’1904 y.G’ nomli uchinchi simfoniyasi, “Poema ekstaza”(Jazava dostoni(1907y.), “Prometey” (1910y. ) kabi bir qismli poema asarlarida aks etgan. Kulminatsiyaning (avj, cho’qqi) yuqori yuksakligiga intilgan holda, kompozitor orkestr tarkibini kengaytirib organ, qo’ng’iroqlar partiyasini, “Prometey”ga so’zsiz xor va maxsus chiroqlar partiyasini olib kirgan. Skryabin asarlari ekstaz g’oyasini, ko’rinmas kosmik sohalarga intilish g’oyasini, san’at kuchining o’zgartirilib yuborilishi g’oyasini tug’diradi. A.N. Skryabin fikriga ko’ra --- musiqa, she’riyat, raqs, me’morchilik va chiroq kabi, san’atning barcha turlari birlashmasini o’z ichiga olgan “Misteriya” asari shohona ixtiroga aylanishi kerak edi. Uning asarlari katta darajada badiiy yakunliligi, katta, kuchli emotsional ta’sirliligi bilan ajralib turadi. A.N. Skryabin ijodi XX asr fortepiano va simfonik musiqasiga katta ta’sir etdi. Musiqa va chiroqni umulashtirish (sintezi) g’oyalari kelajakda rivojlana boshladi. Tayanch iboralar: 1. Impressionizm.---XIX asr 70-yillarida avval frantsuz rassomchiligida, so’ngra musiqa, adabiyot, teatrda paydo bo’lgan badiiy oqim. Kompozitor impressionistlar musiqasida arang ko’zga ilingan psixologik ruhiy holat kayfiyatlarining etkazilib berilishi eng asosiydir. Ipressionizm namoyondalari K.Debyussi, M.Ravel, P.Dyuk va boshqalar. 2. Simvolizm.---Frantsiyada paydo bo’lgan adabiy-badiiy, falsafiy-estetik yo’nalish. Simvolizm asosida xaqiqiy dunyo sirlariga g’ayri-tabiiy, mistik tarzda kirish, “yuqori sezgirlik “ tushunchasi. Adabiyot: 1. Levashova O.E., Keldo’sh Yu.V., Kandinskiy AI. Istoriya russkoy muzo’ki. M. 1979. t II 2. Igor Belza. “ Aleksandr Nikolaevich Skryabin” Izdatelstvo “Muzo’ka” Moskva.1983 g. olgan “Misteriya” asari shohona ixtiroga aylanishi kerak edi. Uning asarlari katta darajada badiiy yakunliligi, katta, kuchli emotsional ta’sirliligi bilan ajralib turadi. A.N. Skryabin ijodi XX asr fortepiano va simfonik musiqasiga katta ta’sir etdi. Musiqa va chiroqni umulashtirish (sintezi) g’oyalari kelajakda rivojlana boshladi. Tayanch iboralar: 1. Impressionizm.---XIX asr 70-yillarida avval frantsuz rassomchiligida, so’ngra musiqa, adabiyot, teatrda paydo bo’lgan badiiy oqim. Kompozitor impressionistlar musiqasida arang ko’zga ilingan psixologik ruhiy holat kayfiyatlarining etkazilib berilishi eng asosiydir. Ipressionizm namoyondalari K.Debyussi, M.Ravel, P.Dyuk va boshqalar. 2. Simvolizm.---Frantsiyada paydo bo’lgan adabiy-badiiy, falsafiy-estetik yo’nalish. Simvolizm asosida xaqiqiy dunyo sirlariga g’ayri-tabiiy, mistik tarzda kirish, “yuqori sezgirlik “ tushunchasi. Adabiyot: 1. Levashova O.E., Keldo’sh Yu.V., Kandinskiy AI. Istoriya russkoy muzo’ki. M. 1979. t II 2. Igor Belza. “ Aleksandr Nikolaevich Skryabin” Izdatelstvo “Muzo’ka” Moskva.1983 g.