Husnixatga o‘rgatish metodlari Reja: 1. Namunaga qarab ko’chirish va yozish metodi. 2. Chiziqli metodi. 3. Genetik metodi. 4. Sanoq-ohang metodi. 5. Tasavvur orqali yozish metodi. Yozuv jarayonida yozuv sifatini shakllantirish katta ahamiyatga ega. Yozuvning aniq, toza, bir xil qiyalikda va balandlikda bo’lishi hamda bir tekis silliq yozilishi uning sifatini ta’minlaydi. Yozuv sifatini shakllantirish uchun quyidagi ko’rsatmalarga amal qilish lozim: 1. Harf unsurlari va harflarni to’g’ri bog’lab yozish. 2. Yozuvni 65º qiyalikda yozishga o’rgatish. 3. Har bir qatordagi harflarning bir xil balandlikda bo’lishiga erishish. 4. Harf unsurlari, harflar va so’zlar orasidagi masofalarni bir xilda saqlash. 5. Sinfdagi barcha o’quvchilarni bir xil tezlikda ravon qilib yozishlariga erishish. Yillar davomida o’quvchilarni chiroyli va bexato yozishga o’rgatish uchun qoyidagi metodlardan foydalanib kelinmoqda: Namunaga qarab ko’chirish va yozish. Bu juda qadimiy usul bo’lib, eski maktablarda juda keng foydalanilgan. XX asrning boshlarida ham bu metod rus maktablarida keng qo’llanilgan. Bu metodda o’qituvchi o’quvchilarga harf va uning unsurlarini och rangda yozib bergan, o’quvchilar esa uning ustidan mexanik ravishda bo’yaganlar. O’quvchilarni bu usul bilan yozuvga o’rgatish o’qituvchidan juda ko’p vaqt talab etgan. Keyinchalik o’qituvchining ishini osonlashtirish maqsadida harf va uning unsurlari och rang bilan ko’rsatilgan alohida daftarlar ham chiqarilgan. O’quvchilar bu daftarlardan foydalanib, harf va uning unsurlarini yozishga o’rganganlar. Bunday metod bilan husnixatga o’rgatish o’quvchilarni faqat ko’chirishga odatlantirib, harflarning shaklini mustaqil yozishga imkon bermagan. Shuning uchun bu metod keyinchalik kam qo’llanilgan. Faqat ayrim hollardagina yozuv malakasi bo’sh bo’lgan o’quvchilarga o’qituvchi harf va uning unsurlarini qalam bilan yozib bergan. O’quvchilar esa uning uctidan siyoh bilan yurgizib chiqqanlar, lekin bu metoddan muntazam ravishda foydalanishga ruxsat etilmagan. Keyinchalik bu metod takomillashib turli guruhlarga bo’lindi. Chiroyli yozuvga o’rgatishning eng asosiy usullaridan biri harflarning shaklini namuna qilib ko’rsatish va yozdirishdir. Har bir harf namunasi doskada barcha o’quvchilarning diqqatini jalb qilgan holda yoki ayrim o’quvchilarga daftarda alohida – alohida ko’rsatib berilishi lozim. O’quvchining vazifasi esa doskada eslab qolgan shakllari (harf, bo’g’in, so’zlar)ni o’z daftariga to’g’ri aks ettirishdir. O’qituvchi harf va harf unsurlarini doskada shunday tarzda yozishi lozimki, u barcha talabalarga bir xilda ko’rinib tursin. Bundan tashqari harflarni yozayotganda ovoz chiqarib, bolalar diqqatini doskada jalb etib yozishi kerak. O’qituvchi har bir harf elementlarini qayerdan boshlab qayerga tugashini ham ovoz chiqarib va ham yozib ko’rsatish lozim, toki keyinchalik o’quvchilardan so’ralganda ular aytib bilishlari va amalda ko’rsatib olishlari lozim. Shundagina bu usul samara beradi. Namunaga qarab ko’chirib yozish usulida o’quvchilar, asosan, harflarning shaklini “Yozuv daftari”dagi namunaga qarab ko’chirib yozadilar. Namunaga qarab ko’chirib yozish tayyor harflarning ustidan yozishga nisbatan ancha murakkab bo’lib, ularning har ikkalasini qaysi vaqtda qo’llashni o’qituvchi yaxshi bilishi kerak. Tayyor holdagi nuqtalar bilan ifodalangan harflar ustidan qo’lni yurgizib mashq qilish ixtiyorsiz jarayon bo’lib, o’quvchilar bu topshiriqni oson bajaradilar. Ikkinchidan, “Husnixat” daftariga berilgan namunaga qarab yozdirish o’qituvchining vaqtini ancha tejaydi. Chiziqli metod. Chiziqli metod XIX asrning boshlarida qo’llanila boshlangan. Bu metodning qo’llanilishi bilan turli chiziqli daftarlar chiqarila boshlanadi, bu esa o’quvchilarga harflarni chiroyli hamda bir tomonga bir oz moyil qilib yozish uchun ma’lum darajada qulaylik tug’dirdi. Bunday daftarlardagi chiziqlar, ya’ni harf turlari bir necha yotiq va qiya chiziqlardan iborat bo’lib, ular kichik va bosh harflarni yozish uchun mo’ljallanadi. Chiziqli daftarlar bir necha xil bo’lib, har bir turi ma’lum sinflarga mo’ljallab chiqariladi: a) ikki chiziqli daftar – kichik harflar yoziladigan gorizontal chiziqlar orasidagi masofa 5 mm ga, bosh harflar yoziladigan gorizontal chiziqlar orasidagi masofa esa 11 mm ga, qiya chiziqlar orasidagi masofa esa 3,3 mm ga teng bo’lib, 1-sinf o’quvchilariga mo’ljallangan edi. 1970-yildan boshlab bunday daftar maktablarda qo’llanmaydigan bo’ldi. b) ikki chiziqli daftar – qiya chiziqlari orasidagi masofa 25 mm ga, kichik harflar yoziladigan gorizontal parallel chiziqlar orasidagi masofa 5 mm ga, bosh harflar yoziladigan parallel chiziqlar orasidagi masofa esa 10 mm ga teng bo’lib, 1970-yildan boshlab 1-sinf o’quvchilari uchun tavsiya etila boshlandi. c) bir chiziqli daftar – parallel chiziqlari orasidagi masofa 8 mm ga teng bo’lib, 1970-yildan boshlab 2-sinf o’quvchilari uchun tavsiya etildi. Genetik metod. Mazkur metod harflarni o’xshash unsurlarini hisobga olib guruhlarga bo’lib o’rgatishga tayanadi. Bu metodning asosiy xususiyati shundaki, bosh va kichik harflar guruhlarga bo’lib yozdiriladi. Genetik metoddan asosan boshlang’ich sinflarning 2- 4- sinflarida foydalanish tavsiya etiladi. Genetik metodga asosan harflar quyidagi guruhlarga bo’linadi: Kichik harflar guruhi: 1-guruh: i, m, n, r, u. 2-guruh: a, e, f, g, o, g’, o’. 3-guruh: b, d, h, j, y. 4-guruh: k, l, q, p, t. 5-guruh: s, v, x, z. Bosh harflar guruhi: 1-guruh: I, J, L, U. 2-guruh: A, M, N. 3-guruh: E, O, Q, X, O’. 4-guruh: G, H, K, Y, G’. 5-guruh: B, D, F, P, R, T. 6-guruh; S, V, Z. Genetik usulda o’qituvchi, kichik va bosh harflarni guruhlarga ajratish bilan birga, ularning qanday unsurlardan tuzilganligini va ularning nomlarini yaxshi bilishi hamda yoza olishi lozim. Yuqorida ko’rsatilgan kichik va bosh harflar guruhlarini bir-biridan ajrata olgan va ularning shaklini to’g’ri o’zlashtirgan o’quvchilargina harflarni chiroyli yoza olishlari mumkin. Mazkur usulni qo’llashda, o’qituvchi, harf va uning elementlarini sanoq bilan yozdirish usulidan (bu usul haqida pastda ma’lumot beramiz) foydalangani ma’qul. Bu usulni ko’proq 2-sinfda qo’llash mumkin. Sanoq-ohang metodi. O’qituvchi mazkur usuldan foydalanishda harf va uning unsurlarini sanash orqali yozdirib tushuntiradi. Bu usulni ayniqsa savod o’rgatish davrida kenf qo’llash mumkin. Sanoq-ohang metodining boshqa metodlarga nisbatan afzallik tomonlari ko’p. Birinchidan, u harflarni tekis yozilishini ta’minlaydi va harf unsurlarining tushib qolishiga yo’l qo’ymaydi; ikkinchidan, sekin yozadigan o’quvchilarni tez va sinfdagi barcha o’quvchilar bilan barobar yozishga undaydi; uchinchidan, o’quvchilarga harakatlarni aniq va dadil bajarishni o’rgatadi; to’rtinchidan, sinfda darsni jonlantirishga yordam beradi. Mazkur metoddan butun dars davomida foydalanish tavsiya qilinmaydi, chunki o’quvchilar charchab, yozuv sifatini pasaytirib yuborishlari mumkin. Bu usuldan foydalanishda, asosan, harflarning asosiy unsuri “bir”, “ikki”, “uch” deb sanab boriladi, yordamchi ulash unsuri esa “va” deb bog’lanadi. Sanoq-ohang usulini qo’llashda harf yoki unsurlar avval sanoqsiz yoziladi, so’ngra sanoq bilan yozdiriladi. Shuningdek, bu usul bilan yozishda dastlab sekinroq, keyinchalik uni tezlashtirib yozib ko’rsatiladi. Bu usuldan bo’g’in, so’z va gaplarni yozishda ham foydalanish mumkin. Tasavvur orqali yozish. Yuqorida ko’rsatib o’tilgan usullar bilan bir qatorda, tasavvur qilish orqali havoda harflarning shaklini yozdirib mashq qildiriladi. O’qituvchi doskada yozib ko’rsatgan harf yoki bog’lanishlarni o’quvchilarga qanday qilib yozishni, ruchkaning havoda harakatini ko’rsatib, o’quvchilar tasavvur hosil qilganlaridan so’ng daftarga yozishga ruxsat etiladi. Bunday mashqlar o’quvchilarning qiziqishlarini o’stiradi hamda jismoniy mashqlarni ham bajarish imkonini beradi. Yoddan chiqarmaslik lozimki, tasavvur orqali yozish chiroyli yozishga o’rgatishda yordamchi usul vazifasini bajaradi. Dastlabki tushuntirish ishlarini olib borish, birinchi va ikkinchi gruppa mashqlari, tayoqchalar va ilmoqchalrning yozilishi. Alifbe davrida harflarning yozilishini o'rgatish kichik va bosh harflar. Alifbedan keyingi davrda harflarning bir- biriga qo'shib yozilishini o'rgatish. Tinish belgilarining yozilishi. Matematik raqamlarning yozilishi. Birinchi sinfda yozuv mashqlarini tashkil etish bir muncha murakkab bo'lib, u bir necha davrlarga bo'linadi va bir necha xil vazifalami o'z ichiga oladi. Bolalar o'qituvchining so'zini tinglaydilar doskaga yozgan harf va so'zlarni ko'rib boradilar, ayrim matnlarni ko'chirib yozadilar, so'z va bo'g'inlarni tahlil qiladilar nuqtalar bilan ifodalangan harflarning ustidan bo'yaydilar. Ayrim vaqtlarda o'qituvchi o'quvchilarni yozdirishga boshlashdan oldin to'g'ri o'tirish qoidalarini tushuntirib beradi, ammo dars o'rtalariga borib bu narsa ularning esidan chiqib qoladi, shuning uchun o'qituvchi o'quvchilarga to'g'ri o'tirish qoidalarini eslatib turishi kerak. Tayyorgarlik mashqlarini tashkil etish. Birinchi sinf o'quvchilari bilan tayyorgarlik mashqlarini to'g'ri olib boorish uchun quyidagi vazifalarni amalga oshirish kerak: 1. Partada to'g'ri o'tirishga, ruchkani to'g'ri ushlashga va daftarning holatini to'g'ri tuitishga o'rgatish; 2. O'quvchilarning husnixatga bo'lgan qiziqishlarini o'stirish; 3. Bolalarning taqqoslash va chamalash qobiliyatlarini o'stiruvchi mashqlarni bajarish; 4. Qo'l va barmoq muskullarining harakatini o'stirish; Tayyorgarlik mashqlarini bajarish uchun o'quvchilami qora va rangli qalamlar, flomaster hamda yozuv daftari ta'minlash lozim. Birinchi gruppa mashqlari. Darsning maqsadi: O'quvchilami daftarning chiziqlari bilan tanishtirish va nuqtalami ko'z bilan chamalashga o'rgatish. Birinchi vazifa. O'quvchilarga bir xil masofada nuqtalar qo'yishga o'rgatish. Ikkinchi vazifa. O'quvchilarga "Baravar masofa", "Yaqin", "Uzoq" kabi tushunchalami berish. Ikkinchi gruppa mashqlari. Darsning maqsadi: Chiziqlarni qiya shaklida yozilishini ko'rsatish hamda chiziqlar orasidagi masofani to'g'ri topishga o'rgatish. Vazifa. Kichik harflar yoziladigan chiziqlar orasida qiya tayoqchalarni yozdirib mashq qildirish. O'qituvchi bu mashqni doskada namuna qilib ko'rsatib beradi. O'quvchilar esa qizil qalamda qiya tayoqchalarni chizadilar. O'quvchilar bir qator yozib bo'lganlaridan so'ng tekshirib chiqiladi va tahlil qilinadi. Agar nuqtalar barovar masofada bo'lsa o'quvchi vazifani to'g'ri bajargan, barovar masofada bo'lmasa, xatoga yo'l qo'ygan bo'ladi. O'quvchilar alifbega-tayyorgarlik davrida ayrim mashqlami bajargan bo'lishlariga qaramay, o'qituvchi navbatdagi darsni quyidagi darsni e'lon qilishi bilan birga yozuv qurollarini qayta tekshirib chiqishi lozim. 1. Barmoq va qo'l muskullarining harakatin I o'stiruvchi gimnastika mashqlarini o'tkazish. 2. Doskada mashqni yozib ko'rsatish va asosiy diqqatni qayerga jalb etishni tushuntirish. 3. Yozuv daftarlaridan foydalanish va yozishni qayerdan boshlashni tushuntirish. 4. Partada to'g'ri o'tirish, ruchkani to'g'ri ushlash, daftarni to'g'ri tutish qoidalarini eslatib o'tish. 5. Har bir qatorga nechta harf yozishni tushuntirish, o'quvchilarning yozuvini muntazam kuzatib borish. 6. Ishning birinchi qismi tugagandan so'ng o'quvchilarning yozuvlarini doskada namuna bilan solishtirib yo'l qo'ygan xatolarini topishga o'rgatish. 7. Topshiriqni qayta tushuntirish orqali o'quvchilardagi kamchiliklarni yo'qotish. 8. Jismoniy mashq daqiqalarini o'tkazish. 9. Ko'z bilan daftar orasidagi masofani to'g'ri saqlashga o'rgatish. 10. Har bir mashqni bajarishda uni tahlil qilish zarur bo'lsa qo'shimcha ko'rsatmalar berish. Alifbe davrida o'quvchilar nutq tovushlari bilan amaliy tanishadilar, so'z tuzishga, so'z va gaplarni o'qishga hamda ayrim elementlar harflar ishtirokida so'z va gaplarni yozishga o'rganadilar. Alifbe davrida bajariladigan asosiy grafik ishlar quyidagilardan iborat bo'lishi kerak: 1. Kichik va bosh harflarni alifbe tartibida yozish. 2. Bo'g'in va so'zlarda harflarni qo'shib yozish. 3. Qo'l harakatini uzmay yozishga o'rgatish. 4. Harflaming qiyaligini va enini to'g'ri saqlashga o'rgatish. O'qituvchilar ayrim harflaming elementini noto'g'ri yozayotgan o'quvchilarga shu elementni to'g'ri yozilishini ko'rsatib berishi lozim. Bu davrda o'quvchilarda harflarni to'liq yozmaslik yoki almashtirish yozish kabi xatolami aniqlash mumkin. Tinish belgilarini yozilishi. 1. Nuqta (.) yozma va bosma matnlarda daftar chizig'ining ustiga dumaloq shaklida qo'yiladi: to'g'ri va chiroyli yozing. 2. So'roq (?) belgisi yarim doira shaklida yozilib, pastga qarab to'g'ri chiziq shaklida tushadi. To'g'ri chiziqning tagidagi nuqta daftar chizig'ining ustiga qo'yiladi: Sen bugun qanday kitob o'qiding? 3. Undov (!) belgisi to'g'ri tayoqcha va nuqtadan iborat bo'lib, to'g'ri tayoqchaning tagidagi nuqta daftar chizig'ining ustiga qo'yiladi: Chiroyli yozuv qoidalariga rioya qiling! 4. Ko'p nuqta (...) daftar chizig'ining ustiga qo'yiladi. Ko'p nuqta so'roq va undov belgisidan keyin qo'yilishi kerak bo'lsa, so'roq yoki undov belgisidan keyin faqat ikkita nuqta qo'yiladi. Biz kanallar qazidik… Yangi yerlar ochdik!.. 5. Vergul (,) nuqta bilan boshlanib, uning nuqtasi daftar chizig'ining ustida kichik chiziqchasi esa chiziqdan pastga tushadi. Akmal, bugun qayerga borasan? 6. Nuqtali vergulning (;) nuqtasi chiziqning yuqorisiga qo'yiladi. Ular uchta edi; Undan bundan gaplashib o'tirishar edi. 7. Tire (-) tinish belgisi chiziqchadan uzunligi bilan farq qiladi va daftar chizig'ining biroz yuqorisiga qo'yiladi: Toshkent-O’zbekistonning poytaxti. 8. Defis (-) tirening uchdan bir qismicha bo'lishi kerak: Qanoti yo'q, uchadi, Dala-qirni quchadi. 9. Qo'sh tirnoq ("") qo'shaloq vergulga o'xshab ochiladi va yopiladi. (Biz "Furqat"ko'chasidayashaymiz. Matematik raqamlarni yozish. Matematika darslarida beriladigan topshiriq va masalalarda raqamlarni to'g'ri va chiroyli yozishga o'rgatish maqsadga muvofiqdir. Matematika daftarida yozuv mashqlari bajarishda o'qituvchi bolalarda charchash alomatlari sezilishi bilanoq barmoq muskuUarini o'stiruvchi jismoniy mashqlarni bajartirishi lozim. Kichik yoshdagi bolalarning barmoq va qo'l muskullari yaxshi rivojlanmaganligini hisobga olib, oddiy katak daftarga [5^5 mm) yozdirish mumkin emas, shuning uchun olti yoshli birinchi sinf o'quvchilari uchun chiqarilgan «matematika daftari»dan foydalaniladi. Bu daftarda kataklar 1,5 marta katta, ya'ni 7x7 mm o'lchamda berilgan. Bunday kataklar ichida raqamlarni yozishga urinish va boshqa matematik yozuvlarni bajarish ancha oson. O'quvchilarni rim raqamlarini yozishga o'rgatish jarayonida qo'llangan maqsadga erishish uchun yozuv mashqlarini to'g'ri tashkil qilish va uning uslublaridan to'g'ri foydalanish asosiy omillardan biridir. Bolalar raqamlarni to'g'ri yozishga o'rgatishda mustaqil va amaliy ishlarga ham alohida e'tibor berish lozim. Chunki o'quvchilar harflarni bo'yash, kataklarga joylashtirish orqali ham malakalarini egallashga o'rgandilar. Yozuv mashqlariga o'xshash matematik raqamlarni yozish uchun ham qator tayyorgarlik mashqlarini o'tkazish lozim. Bunda o'qituvchi har bir raqam katak ichida qanday joylashishni, qanday elementlardan iborat ekanligini, yozilish harakatini doskada ko'rsatib berishi, har bir raqam katak ichida to'ldirib yozilishi va qiyaliklarini hisobga oladi. Har bir katak tik va ko'ndalang chiziqlarning kesishidan hosil bo'ladi. Bolalarga ham tik va ko'ndalang chiziqlar mavjudligini aytib ayrim elementlarni yozishda «tik» va «ko'ndalang» chiziqlarga e'tibo berishlari eslatib turiladi. Matematika daftariga raqamlarni yozishdan maqsadga muvofiqdii Bu mashqlar bolalarning qo'l harakatini o'stirish bilan birge ularni kataklar orasini chamalab yozishga o'rgatadi. Bolalar bilan tayyorgarlik mashqlarni o'tkazish vaqtic kataklarning «o'ng» va «chap» tomonlari «pastki», «ustki «ko'ngdalang» chiziqlar «tik» chiziqlar haqida ham tushunchalar ber boriladi. Bolalar bilan kataklarni teng bo'laklarga bo'lish, kataklarnii o'rtasini topish uchun quyidagicha mashqarni o'tkazish lozim. Bu mashqlar bolalarga ayirish, qo'shish, tenglik belgilarini to'c yozishga yordam beradi. Tayyorgarlik mashqlari tugagandan so'ng o'quvchilarni raqan yozishga o'rgatadi. Raqamlarni to'g'ri yozish uchun quyidagi talablarga amal qi] kerak: 1. Hamma raqamlar kataklar ichida to'ldirilib, bir tomonga qiya qilib yoziladi. 2. Raqamlarning eng balandligini 2-3 qismida yoziladi. 3. Har bir raqamni yozdirishdan oldin u qanday elementlardan tuzilganligini va yozilish harakatlarini doskada amaliy ko'rsatib beriladi. 4. Namuna tarzida yozib ko'rsatilayotgan raqam doskada katta hajmda bo'lib, xar bir o'quvchiga ko'rinib turishi lozim. 5. O'quvchilar o'qituvchining ko'rsatmasi asosida havoda mashq qilganlaridan so'ng yozishga ruxsat etiladi. 6. O'quvchilarning yozgan raqamlari o'qituvi muntazam kuzatib, tegishli yordam berib borishi zarur. Ayrim yosh o'qituvchilar raqamlarni yozish qoidalarini o'zlari ham bilmasliklari mumkin, shuning uchun biz quyida raqamlarni qanday yozilish qoidalarini ko'rsatib o'tamiz. 1-raqami ikki tayoqchadan iborat bo'lib, uzun tayoqcha daftar katagining yuqori bo'rchagidan pastki ko'ndalang chiziqning o'rtasigacha qiya qilib tushiriladi. Kichik tayoqcha bilan uzun tayoqcha qo'l harakatini uzmasdan bir butun shaklda yoziladi. 2-raqami yozuvdagi so'roq belgisiga o'xshash bo'lib, bir butun shaklda yoziladi, pastki to'lqinsimon chizig'i daftar pastki chizig'ining ustida joylashadi. Uni tuguncha yoki to'g'ri chiziq shaklida yozish mumkin emas. 3-raqami ikki elementdan, ustki va pastki yarim chiziqlar hamda doiralardan iborat bo'lib, qo'l harakati uzilmay bir-biriga bog'lab yoziladi. Ustki yarim cho'zinchoq doira elementi daftar chiziqlariga doiradan kichikroq yoziladi. Bu raqamni yozishda uning qiyaligiga e'tibor berish lozim. 4-raqami uch element tayoqchalardan iborat bo'lib, uchinchi tayoqchani yozishda qo'l harakati uziladi. Uning birinchi tayoqchasi daftar katagining yuqori chizig'i o'rtasidan boshlanib, bir tomonga qiya holatda katakning o'rtasidan bir oz pastroqda tushiriladi va o'ng tomonga qo'l harakatini uzmasdan ko'ndalang chiziq chiziladi. 5-raqami uch uch elementdan iborat bo'lib. birinchi kichik yarim yoy shaklidagi elementi yoziladi, so'ngra kchik tayoqcha va o'ng yarim doira shaklidagi elementlari qo'l harakatini uzmasdan bog'lab yoziladi. 6-raqami bir butun shaklda yohiladi, u chap yarim cho'zinchoq doiradan iborat. 7-raqami uch elementdan iborat bo'lib, kichik to'lqinsimon chiziq uzun to'g'ri tayoqcha va kichik ko'ngdalang chiziqdan iborat. Kichik ko'ndalang tayoqcha, uzun tayoqchaning teng o'rtasida bo'lishi shart. 8-raqami, kichik va katta cho'zinchoq doiralardan iborat bo'lib, bir butun shaklda qo'l harakatini uzmay yoziladi. 9-raqami kichik cho'zinchoq doira va o'ng yarim cho'zinchoq doiradan iborat bo'lib, bir butun shaklda yoziladi. 0- nol raqami o harfi shaklida yoziladi. Mavzuni mustahkamlash uchun savollar: 1. Namunaga qarab ko’chirish va yozish metodining ahamiyati borasida gapirib bering. 2. Chiziqli metod boshqa metodlardan qanday jihatlari bilan farq qiladi? 3. Genetik metoddan qachon foydalaniladi? 4. Sanoq-ohang metonining boshqa metodlardan farqi nimada? 5. Tasavvur orqali yozish metodi borasida gapirib bering. Mavzuga doir testlar 1. Yozuv daftari necha gradus qiyalikda qo’yiladi? A) 80º B) 72º C) 65º* D) 60º 2. Ritmik usul to`g`ri izohlangan qatorni toping. A) o`qituvchining sanog`i ostida yozish * B) harf shtrixlari ustidan yozish C) havoda yozish D) yozuvni muntazam mashq qilish 3. Genetik tamoyil nima? A) harflarni o`xshash elementiga ko`ra guruhlab yozish * B) harflarni ulanishiga ko`ra guruhlab yozish C) shakli oson harflardan so`ng shakli murakkab harflarni guruhlab yozish D) o`quvchining individual xususiyatini hisobga olib yozishni mashq qilish 4. Yozuvga o`rgatishni o`qishga o`rgatish bilan bir paytda amalga oshirish qaysi tamoyilga kiradi? A) genetik tamoyil B) onglilik tamoyili * C) takrorlash tamoyili D) o`quvchilarning individual xususiyatlarini hisobga olish tamoyili 5. Harflar yozuv shakliga ko`ra necha guruhga ajratiladi? A) davlat o`lchamidagi (standartidagi) harflar bilan ifodalangan yozuv * B) bosma harflar bilan yozilgan yozuv, yozma harflar bilan ifodalangan yozuv) C) bosma yozuv va grafik yozuv D) to`g`ri yozuv va yozma yozuv 6. Husnixatga o`rgatish qaysi metodlarda amalga oshirilgan? A) chiziqli metod B) nusxa ko`chirish metodi C) ijodiy metod D) A va B * 7. Grafik malakalar qaysi o`quv faoliyatlari bilan bog`liq? 1. O`qish faoliyati. 2. Imlo. 3. Chizmachilik. 4. Rassomchilik. 5. Nutqiy faoliyat bilan. A) 1, 2, 5 * B) 1, 2, 3, 5 C) 1, 2, 3 D) 1, 2, 3, 4, 5