Adabiyotlar:
• Корпоративное право: учебник / Е.Г. Афанасьева, В.Ю.
Бакшинскас, Е.П. Губин и др.; отв. ред. И.С. Шиткина. 2-е
изд., перераб. и доп. М: КНОРУС, 2015. С. 9-77
• Paul L. Davies, Sarah Worthington. Gower’s Principles of Modern
Company Law 10th ed (eBook). Sweet & Maxwell Ltd. 2016.
• R. Romano. Foundations of Corporate Law. New York: Oxford
Univ. Press, 1993.
• Carsten Gerner-Beuerle, Michael Anderson Schillig. Comparative
Company Law. OUP Oxford. 2019.
• Суханов Е.А. Сравнительное корпоративное право. М. Статут
2014.
Normativ-huquqiy hujjatlar
• O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi
• «Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlar huquqlarini himoya qilish
to‘g‘risida»gi qonun (AJ to‘g‘risidagi qonun)
• «Mas’uliyati cheklangan va qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar to‘g‘risida»gi
qonun (MCHJ qonun)
• O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-415-son Qarori. 08.11.2022
• Vazirlar Mahkamasi qarori № 66 ot 09.02.2017.
Xo‘jalik jamiyatlarini tashkil etish
• Xo‘jalik jamiyatlari:
• Ta’sisi etish
• Bir yoki bir nechta yuridik shaxslarni qayta tashkil etish
•
yo‘llari bilan tashkil etilishi mumkin
AJ/MCHJ tashkil etish bosqichlari
• Ta’sis hujjatlari ishlab chiqish;
• Jamiyatni ta’sis etish to‘g‘risida qaror qabul
qilish
(ta’sis
yig‘ilishi
o‘tkazish,
shuningdek
jamiyat organlarini shakllantirish);
• Jamiyatni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish;
• Jamiyat ustav fondini belgilangan muddatda
shakllantirish.
Ta’sis yig‘ilishida quyidagi masalalar
bo‘yicha qaror qabul qilinadi:
• jamiyatni ta’sis etish;
• ustavni tasdiqlash;
• jamiyat ustav fondiga
kiritilayotgan hissalar
pul bahosini tasdqilash;
• jamiyat
boshqaruv
organlari
hamda
ko‘maklashuvchi
organlar
(nazorat-taftish
komissiyasi)ni saylash
Ta’sis shartnomasi nima?
• Ta’sischilarning ulushlari va uni qo’shish muddati hamda
usulini belgilovchi hujjat;
• Ta’sischilarning qo’shgan ulushlarining foizlardagi nisbatini
belgilovchi hujjat;
• Jamiyatning nomi hamda uning yuridik manzilini belgilovchi
hujjat
Ta’sischilarning ulushlari va uni qo’shish
muddati
• Ulushlar nisbati foizlarda ko’rsatiladi;
• Ulushlar birgalikda ustav kapitalini tashkil etadi;
• Ulush boshqaruvda va direktorni saylashda ovoz berish huquqini beradi;
• Ulush jamiyat mulkiga egalik huquqini bermaydi;
• Ustav kapitali summasi turg’un emas;
Jamiyat ustavi
• Jamiyat nomi;
• Jamiyat faoliyat yo’nalishi (object clause);
• Direktorni saylash tartibi;
• Jamiyat boshqaruvi:
a) Jamiyatni umumiy yig’ilish orqali
boshqarish tartibi;
b) Jamiyatni director tomonidan boshqarish
tartibi
Ulushlarni o’tkazish va sotish tartibi;
Divedent berish tartibi
Howard Smith Ltd v Ampol Petroleum
Ltd
“Miller” aksiyadorlik jamiyatini “Ampol Petrolium” aksiyadorlik jamiyati to’liq sotib
olmoqchi bo’ladi. Shundoq ham “Ampol Petrolium” AJ, “Miller” Ajning 55 foiz
aksiyasiga egalik qilar edi. Biroq, “Miller” Ajning direktori jamiyatni “Ampol Petrolium”
tomonidan to’liq sotib olinishini hamda jamiyatni tugatib yuborilishini oldini olish
maqsadida “Miller” AJ nomidan “ishlab chiqarishni rivojlantirish uchun” qo’shimcha
aksiyalar chiqaradi va uni “SMITh” MCHJga sotadi.
Sud xulosasi: Direktor o’z vakolati doirasida har qanday qaror qabul qilishga haqli. Buni
ta’sischilar cheklay olmaydi. Faqat mazkur qaror kompaniya manfaatida (Bona fide)
amalga oshirilgan bo’lishi kerak.
Jamiyat ishtirokchilari ustavdagi huquq va
majburiyatlari bo’yicha o’zaro sudlasha oladimi?
Deylik, bir ta’sischi boshqa bir ta’sischini ustav kapitalidagi ulushini
vaqtida kiritmaganligi uchun uni ta’sischilar safidan chiqarishni so’rab
sudga murojaat qila oladimi?
Yoki:
Deylik, ta’sischi o’z ulushini sotayotganda “imtiyozli sotib olish”
talabiga rioya qilmasa, mazkur ta’sischini kim sudga beradi?