Jismoniy shaxs vs. Yuridik shaxs
Paydo bo’lishi;
Huquq va majburiyatlari;
Javobgarligi;
Soliqqa tortilishi;
Tugashi;
Korporativ shaxsiyat tushunchasi
O'z mulkiga ega bo’lish;
O’zining majburiyatlari uchun javobgarlik;
Mulkiy yoki shaxsiy nomulkiy huquqlar;
Shartnomalar tuzish;
Sudda da’vogar va javobgar bo’lish
CHEKLANAGAN JAVOBGARLIK
TUSHUNCHASI
Cheklangan
javobgarlik
-
bu
kompaniya
ishtirokchilarining
moliyaviy
javobgarligi
ular
kompaniyaga
qo'ygan
mablag'lari
bilan
chegaralanadigan yuridik prinsipdir.
Bu shuni anglatadiki, agar kompaniya qarzdor bo'lsa yoki sudga da'vo
qilinsa, ishtirokchilarning shaxsiy aktivlari himoya qilinadi; ular faqat ulushni
sotib olishga qo'ygan kapitalini yo'qotishi mumkin.
CHEKLANGAN JAVOBGARLIK
MUHIMLIGI
Xavflarni kamaytirish;
Iqtisodiy o'sish;
Alohida shaxsiyat;
Resurslarni to'plash
KORPORATIV SHAXSIYAT
BELGILARI
Huquqiy shaxsiyat (legal personality),
Cheklangan javobgarlik (limited liability),
Aylanuvchi hissalar/ulushlar (transferable
shares),
Boshqaruv
tuzilmalari
timsolida
markazlashgan
boshqaruv
organi
(sentralized management under a board
structure)
Kapitaldagi hissadorlarning ulushli egaligi
(shared
ownership
by
contributors
of
equity capital).
Kompaniyaning o’ziga xos
xususiyatlari
Bir va undan ortiq shaxs ishtiroki;
Davlat ro’yxatidan o’tkazishning
majburiyligi;
Kompaniya to’g’risidagi
ma’lumotlarning ochiqligi;
Jamiyat ustavining mavjudligi;
Jamiyat boshqaruvida ko’p
ulushga ega ishtirokchining
xohishi ustunligi;
Kompaniya
Javobgarlikning
cheklanganligi;
Umumiy yig’ilishning mavjudligi;
Boshqaruv va egalikning
ajratilganligi
Etc: Kichik kompaniyalar, teng
huquqli sheriklar,
Kamchilik huquqlarining
himoyalanishi
Kompaniya kimga tegishli?
Kompaniya kimga tegishli?
Ta’sischi (aksiyadorlar)?
Direktor?
Kuzatuv kengashi?
Kreditorlar?
Salomon v Salomon and Co Ltd [1896]
Janob Solomon charm biznesi bilan shug‘ullanib, 1892-yilda “Salomon”
mas'uliyati cheklangan jamiyatini tashkil etdi. Bu jamiyatga u, uning xotini
va 5 farzandi asoschilar sifatida kirishdi. Angliya qonunchiligi bo'yicha MChJ
tashkil etish uchun kamida 7 a'zo kerak edi. Solomon jamiyatni o'z biznesiga
39.000 funtga sotdi, bu hozirgi kurs bilan 2.913.966 funtga teng. Biznes uchun
to'lov 10.000 funtlik obligasiyalar, 20.000 ta aksiya va 9.000 funt naqd pul
ko'rinishida
amalga
oshirildi.
Moliyaviy
qiyinchiliklar
paytida
jamiyat
Solomonning obligasiyalarni undirib oldi. Keyinchalik, jamiyatning kreditori
Broderip,
qarzdorlikni
Solomonning
shaxsiy
mol-mulkidan
undirish
maqsadida sudga murojaat qildi.