ҲОВЛИ ТАРМОҚ ВОДОПРОВОДЛАРИНИ ҚУРИЛМАЛАРИ

Yuklangan vaqt

2024-11-12

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

7

Faytl hajmi

163,4 KB


ҲОВЛИ ТАРМОҚ ВОДОПРОВОДЛАРИНИ ҚУРИЛМАЛАРИ Режа: 1. Ҳовли тармоқ водопроводларини қурилмалари. 2. қувирларни ётқазиш чуқурлиги. 3. Кириш ва канализация қувурларини ўтқазиш. 4. Ҳовли водопровод тармо\ининг трубапроводларни ётқазишда нималарга эътибор бериш керак? Таянч сўзлар ва иборалар: Ҳовли водопровод тармо\и, ернинг музлаш чуқурлиги, қувурларнинг кесишиш шартлари. Ҳовли водопровод тармо\и ер тагидан ўтказилади. қувурларни қандай чуқурликда ўтказиш кераклиги айни районда ернинг музлаш чуқурлигига бо\лиқ бўлади ва бу чуқурлик шаҳар ташқи водопровод тармо\ининг ўтказиш чуқурлигига тенг бўлиши лозим. Тарқатиш тармо\и ернинг музлаш чуқурлигидан 40 см пастроқ ўтказилади. Жанубий районларда қувурларни ўтказиш чуқурлигини танлашда шуни ҳам ҳисобга олиш керакки, иссиқ кунлари қувурдаги сув исиб кетмаслиги, қиш фаслида эса трубапроводни музлашга олиб келади. қувурларни ўтказишда ер остидан қувур устигача бўлган ўртача чуқурлик: шимолий районлар учун 2, 6-3, 5 м, марказий районлар учун 2, 2-2,7 м, жанубий районлар учун 1-1,5 м. Агар қувур унга чуқур ўтказилмаса, қатнайдиган транспортдан тушадиган ташқи қўриқишларни ҳисобга олиш ва қувурларининг механикавий шикастланишига йўл қўймаслик чораларини кўриш керак. Водопровод қувурларини канализация қувурлари билан кесишган жойларда водопровод линиялари канализация линияларидан камида 0,4 м ҲОВЛИ ТАРМОҚ ВОДОПРОВОДЛАРИНИ ҚУРИЛМАЛАРИ Режа: 1. Ҳовли тармоқ водопроводларини қурилмалари. 2. қувирларни ётқазиш чуқурлиги. 3. Кириш ва канализация қувурларини ўтқазиш. 4. Ҳовли водопровод тармо\ининг трубапроводларни ётқазишда нималарга эътибор бериш керак? Таянч сўзлар ва иборалар: Ҳовли водопровод тармо\и, ернинг музлаш чуқурлиги, қувурларнинг кесишиш шартлари. Ҳовли водопровод тармо\и ер тагидан ўтказилади. қувурларни қандай чуқурликда ўтказиш кераклиги айни районда ернинг музлаш чуқурлигига бо\лиқ бўлади ва бу чуқурлик шаҳар ташқи водопровод тармо\ининг ўтказиш чуқурлигига тенг бўлиши лозим. Тарқатиш тармо\и ернинг музлаш чуқурлигидан 40 см пастроқ ўтказилади. Жанубий районларда қувурларни ўтказиш чуқурлигини танлашда шуни ҳам ҳисобга олиш керакки, иссиқ кунлари қувурдаги сув исиб кетмаслиги, қиш фаслида эса трубапроводни музлашга олиб келади. қувурларни ўтказишда ер остидан қувур устигача бўлган ўртача чуқурлик: шимолий районлар учун 2, 6-3, 5 м, марказий районлар учун 2, 2-2,7 м, жанубий районлар учун 1-1,5 м. Агар қувур унга чуқур ўтказилмаса, қатнайдиган транспортдан тушадиган ташқи қўриқишларни ҳисобга олиш ва қувурларининг механикавий шикастланишига йўл қўймаслик чораларини кўриш керак. Водопровод қувурларини канализация қувурлари билан кесишган жойларда водопровод линиялари канализация линияларидан камида 0,4 м баланд ўтказилади. Водопровод ва канализация қувурларини бир сатҳда ўтказганда қувурлар деворлари орасидаги масофа: диаметри 200 мм гача бўлган қувурлар учун камида 1,5 м, катта диаметрли қувурлар учун камида 3 м бўлиши керак. қувурларни тў\ри участкаларда қийшайтирмай ва булмай ўтказиш лозим. Горизонтал бўйича водопровод кириши билан канализация чиқиши орасидаги масофа: камида 2 м бўлиши керак. қувур ётқизилгандан сўнг унинг остига ¼ даиметр баландликда юмшоқ тупроқ тушалиши керак. Шунда қувур яхши ўрнашади. Назорат соволлари. 1. Ҳовли тармоқ водопроводлар деганда нималарни тушинасиз? 2. Турбопроводлар ётқизилган маҳалда нималарга эътибор берилади? 3. Кириш қувирлари нима, у қандай лойиҳаланади? 4. Шимолий районларда, ва бошқа районларда трубапроводларни қандай чуқурликда жойлаштириш мумкин? Маъруза 5.2. Бинолардаги совуқ сув таъминотини киритиш қувурлари Режа: 1. Кириш қувурлари тў\рисида маълумот. 2. Кириш қувурларининг сони. 3. Бинолардаги кириш қувурларини лойиҳалаш. Таянч сўзлар ва иборалар: кириш қуврлари, кириш қувурларини лойиҳалаш, пойдевор, пойдевор остидан ва пойдеворни тешиб ўтиб лойиҳа қилиш. баланд ўтказилади. Водопровод ва канализация қувурларини бир сатҳда ўтказганда қувурлар деворлари орасидаги масофа: диаметри 200 мм гача бўлган қувурлар учун камида 1,5 м, катта диаметрли қувурлар учун камида 3 м бўлиши керак. қувурларни тў\ри участкаларда қийшайтирмай ва булмай ўтказиш лозим. Горизонтал бўйича водопровод кириши билан канализация чиқиши орасидаги масофа: камида 2 м бўлиши керак. қувур ётқизилгандан сўнг унинг остига ¼ даиметр баландликда юмшоқ тупроқ тушалиши керак. Шунда қувур яхши ўрнашади. Назорат соволлари. 1. Ҳовли тармоқ водопроводлар деганда нималарни тушинасиз? 2. Турбопроводлар ётқизилган маҳалда нималарга эътибор берилади? 3. Кириш қувирлари нима, у қандай лойиҳаланади? 4. Шимолий районларда, ва бошқа районларда трубапроводларни қандай чуқурликда жойлаштириш мумкин? Маъруза 5.2. Бинолардаги совуқ сув таъминотини киритиш қувурлари Режа: 1. Кириш қувурлари тў\рисида маълумот. 2. Кириш қувурларининг сони. 3. Бинолардаги кириш қувурларини лойиҳалаш. Таянч сўзлар ва иборалар: кириш қуврлари, кириш қувурларини лойиҳалаш, пойдевор, пойдевор остидан ва пойдеворни тешиб ўтиб лойиҳа қилиш. Водопровод тармоқининг ташқи магистралдан бинога ўрнатилган сув ўлчагичгача бўлган ер ости бўлими кириш деб аталади. Кириш қувурлари чўян водопровод қувурларидан лойиҳаланади. Киритиш қувурлари ташқи водопроводга сварка ёрдамида уланади. У ташқи водопаровод тармоқи томомнга 0,0005 қияликда ўтказилади. Бу эса уни зарур пайтларда сувдан бўшатишга имкон беради. Бинолардаги киритиш қувурларининг сони сув истеъмиолчиларга бериладиган сув режимига бо\лиқ. Сувнинг тўхтаб қолиши мумкин бўлмаган биноларда 2 та ва ундан ортиқ кириш қувури ўтказилади. Масалан 16 қаватдан юқори бўлган турар-жой биноларида, запас водопровод билан таъминланган биноларда ва 12 тадан ортиқ ён\инга қарши кранлари бўлган биноларда. Иккита ва ундан ортиқ киритиш қувурлари бўлганда ташқи ҳалқасимон тармоққа камида иккита кириш билан уланиши керак. Кириш қувурлари пойдевор орқали(а) ва пойдевор тагидан тупроқ орқали (б) ўтказилиш мумкин. Агар бинода ертўла бўлса, кириш қувурлари пойдевор ўйи\идан ўтказилади (а), агар ертўла бўлмаса кириш қувурлари пойдевор остидаги тупроқдан ўтказилади, чунки ташқи тармоқ қувурлари пойдевордан чуқурроқ ўтказилган бўлиши шарт. 15-Расм. Пойдевор орасидан кириш қувурини ўтказиш . 1-киритиш қувури, 2-тўлдирувчи қоришма, 3-темирбетон блок, 4-тутқич. фундамент орасидан киритиш қувурини ўтказиш. Водопровод тармоқининг ташқи магистралдан бинога ўрнатилган сув ўлчагичгача бўлган ер ости бўлими кириш деб аталади. Кириш қувурлари чўян водопровод қувурларидан лойиҳаланади. Киритиш қувурлари ташқи водопроводга сварка ёрдамида уланади. У ташқи водопаровод тармоқи томомнга 0,0005 қияликда ўтказилади. Бу эса уни зарур пайтларда сувдан бўшатишга имкон беради. Бинолардаги киритиш қувурларининг сони сув истеъмиолчиларга бериладиган сув режимига бо\лиқ. Сувнинг тўхтаб қолиши мумкин бўлмаган биноларда 2 та ва ундан ортиқ кириш қувури ўтказилади. Масалан 16 қаватдан юқори бўлган турар-жой биноларида, запас водопровод билан таъминланган биноларда ва 12 тадан ортиқ ён\инга қарши кранлари бўлган биноларда. Иккита ва ундан ортиқ киритиш қувурлари бўлганда ташқи ҳалқасимон тармоққа камида иккита кириш билан уланиши керак. Кириш қувурлари пойдевор орқали(а) ва пойдевор тагидан тупроқ орқали (б) ўтказилиш мумкин. Агар бинода ертўла бўлса, кириш қувурлари пойдевор ўйи\идан ўтказилади (а), агар ертўла бўлмаса кириш қувурлари пойдевор остидаги тупроқдан ўтказилади, чунки ташқи тармоқ қувурлари пойдевордан чуқурроқ ўтказилган бўлиши шарт. 15-Расм. Пойдевор орасидан кириш қувурини ўтказиш . 1-киритиш қувури, 2-тўлдирувчи қоришма, 3-темирбетон блок, 4-тутқич. фундамент орасидан киритиш қувурини ўтказиш. Назорат соволлари. 1. Ички водопровод элиментлари ҳақида умумий маълумот беринг? 2. Ички водопровод элиментлари қайсилар, уларнинг вазмфаси ва турлари? 3. Биноларга кириш қувири қандай лойиҳа қилинади? 4. Фундаментли ва фундаментсиз биноларда кириш қуврлар қандай лойиҳаланади? 5. Кириш қуврлари материалига кўра қандай бўлади? Маъруза 6.1. Бинолардаги сув сарфини ўлчаш асбоблари Режа: 1. Бинолардаги сув сарфини ўлчаш асбоблари. 2. Ички водопровод системасида қўлланиладиган қурилмалар тури. 3. Сув ўлчамларининг ўлчаш принциппи. Таянч сўзлар ва иборалар: парракли, турбинали сув ўлчаш асбоби, қурилмалари. Истеъмол қилинадиган сувни ҳисобга олиш учун уйларга сув сарфини ўлчаш асбоблари ўрнатилади. Кириш қувурига ўрнатилган Ҳар бир сув ўлчагичга қуйидаги арматуралар ўрнатилади: сув ўлчагичдан олдин беркитиш кранизулфин (ички водопроводни узиб қўйиш учун); сув ўлчагичдан кейин тўкиш крани; ундан кейин иккинчи беркитиш тупро\и тўкилади.Тўкиш крани сув ўлчагичнинг ишини текшириш ва водопровод тармо\идан сувни чиқариш учун хизмат қилади. Айланма чизиқли зулфун ўрнатилади. Сув ўлчагичлар айланма чизиқли ёки чизиқсиз қилиб ўрнатилади. Битта кириш қувурлари бўлган ҳолда айланма чизиқли қилиб қуриш шарт. Бунда сув Назорат соволлари. 1. Ички водопровод элиментлари ҳақида умумий маълумот беринг? 2. Ички водопровод элиментлари қайсилар, уларнинг вазмфаси ва турлари? 3. Биноларга кириш қувири қандай лойиҳа қилинади? 4. Фундаментли ва фундаментсиз биноларда кириш қуврлар қандай лойиҳаланади? 5. Кириш қуврлари материалига кўра қандай бўлади? Маъруза 6.1. Бинолардаги сув сарфини ўлчаш асбоблари Режа: 1. Бинолардаги сув сарфини ўлчаш асбоблари. 2. Ички водопровод системасида қўлланиладиган қурилмалар тури. 3. Сув ўлчамларининг ўлчаш принциппи. Таянч сўзлар ва иборалар: парракли, турбинали сув ўлчаш асбоби, қурилмалари. Истеъмол қилинадиган сувни ҳисобга олиш учун уйларга сув сарфини ўлчаш асбоблари ўрнатилади. Кириш қувурига ўрнатилган Ҳар бир сув ўлчагичга қуйидаги арматуралар ўрнатилади: сув ўлчагичдан олдин беркитиш кранизулфин (ички водопроводни узиб қўйиш учун); сув ўлчагичдан кейин тўкиш крани; ундан кейин иккинчи беркитиш тупро\и тўкилади.Тўкиш крани сув ўлчагичнинг ишини текшириш ва водопровод тармо\идан сувни чиқариш учун хизмат қилади. Айланма чизиқли зулфун ўрнатилади. Сув ўлчагичлар айланма чизиқли ёки чизиқсиз қилиб ўрнатилади. Битта кириш қувурлари бўлган ҳолда айланма чизиқли қилиб қуриш шарт. Бунда сув ўлчагич ва айланма чизиқ умумий ҳисобий сув ўлчагичлари алоҳида хонага кириш қувури яқинига ўрнатиш тавсия этилади. Ички водопровод системасида қуйидаги тезкор сув ўлчагичлар қўлланилади. Улар қуйидагилар: 1. Парракли. 2. Трубинали. 3. Комбинацияланган Сув кам сарф бўладиган ҳолларда ва кириш қувурининг диаметри 50 мм гача бўлганда парракли тезкор сув ўлчагичлар ишлатилади. Уларнинг ўтиш диаметри 10-50 мм бўлади. Катта сув сарфини ҳисобга олиш учун ўтиш диаметри 50-200 мм бўлган турбинали сув ўлчагичлар ишлатилади. Сув ўлчагичнинг иш қисми паррак ёки трубинали ўқ ҳисобланади. Сув ўлчагич орқали ўтаётган сув оқимининг босими таъсирида ўқ айланади. Паррак ёки трубина айланганда узатиш механизмининг тишли \илдираклари системаси орқали айланма ҳаракат ҳисоблаш механизми стреклкаларига узатилади. Стрелкалар сув ўлчагич дифербланишда сув сарфини кўрсатади. Сув қанча тез ҳаракатланса, стрелка ҳам шунча тез айланади. Парракли сув ўлчагичлари фақат горизонтал вазиятда, трубинали сув ўлчагичларни эса ҳам горизонтал, ҳам вертикал ўрнатиш мумкин. Назорат соволлари. 1. Сув ўлчаш асбоби ҳақида нималар биласиз? 2. Сув ўлчаш асбобининг ишлаш принсипи? 3. Сув ўлчаш асбобиниг турлари ҳақида ниалар биласиз? Маъруза 6.2 Сув ўлчагичларни танлаш Режа: 1. Сув ўлчагичларининг танлаш принципи. ўлчагич ва айланма чизиқ умумий ҳисобий сув ўлчагичлари алоҳида хонага кириш қувури яқинига ўрнатиш тавсия этилади. Ички водопровод системасида қуйидаги тезкор сув ўлчагичлар қўлланилади. Улар қуйидагилар: 1. Парракли. 2. Трубинали. 3. Комбинацияланган Сув кам сарф бўладиган ҳолларда ва кириш қувурининг диаметри 50 мм гача бўлганда парракли тезкор сув ўлчагичлар ишлатилади. Уларнинг ўтиш диаметри 10-50 мм бўлади. Катта сув сарфини ҳисобга олиш учун ўтиш диаметри 50-200 мм бўлган турбинали сув ўлчагичлар ишлатилади. Сув ўлчагичнинг иш қисми паррак ёки трубинали ўқ ҳисобланади. Сув ўлчагич орқали ўтаётган сув оқимининг босими таъсирида ўқ айланади. Паррак ёки трубина айланганда узатиш механизмининг тишли \илдираклари системаси орқали айланма ҳаракат ҳисоблаш механизми стреклкаларига узатилади. Стрелкалар сув ўлчагич дифербланишда сув сарфини кўрсатади. Сув қанча тез ҳаракатланса, стрелка ҳам шунча тез айланади. Парракли сув ўлчагичлари фақат горизонтал вазиятда, трубинали сув ўлчагичларни эса ҳам горизонтал, ҳам вертикал ўрнатиш мумкин. Назорат соволлари. 1. Сув ўлчаш асбоби ҳақида нималар биласиз? 2. Сув ўлчаш асбобининг ишлаш принсипи? 3. Сув ўлчаш асбобиниг турлари ҳақида ниалар биласиз? Маъруза 6.2 Сув ўлчагичларни танлаш Режа: 1. Сув ўлчагичларининг танлаш принципи. 2. Сув сарфини ҳисоблаш. 3. Танланган тармоқ учун техник иқтисодий ҳисоб. Таянч сўзлар ва иборалар: сув истеъмоли , сув сарфини исрофи, сув тарқатувчи тармоқ. Сув ўлчагич сув истеъмоли даврида ўртача соат сарфи асосида танланади. 1000 1 ,    T U q q T i i u T қМқ Бу ерда gu,i – ҳар бир киши учун бир суткагача сув истеъмоли нормаси. қМқдан 3 мажбурий иловадан олинади. Ui- истеъмолчилар сони uқi-4,1xk К – квартиралар сони. Т – максимал сув истеъмол қилиш вақти. 2 Sg h  параллел ва трубинали сув ўлчагичлардаги босим йўқотилиши қуйидаги формуладан иборат: Парракли сув ўлчагичларда 2,5м. Трубинали сув ўлчагичларда 1,0м. Ён\ин пайтида 10 м. Бу ерда: g-ҳисобли сув сарфи л/сек. S – сув ўлчагични гидравлик қаршилиги. Хўжалик-ичимлик суви ва ишлаб чиқаришдаги сув сарфини исрофи қуйидагилардан ошиб кетмаслиги керак: 2. Сув сарфини ҳисоблаш. 3. Танланган тармоқ учун техник иқтисодий ҳисоб. Таянч сўзлар ва иборалар: сув истеъмоли , сув сарфини исрофи, сув тарқатувчи тармоқ. Сув ўлчагич сув истеъмоли даврида ўртача соат сарфи асосида танланади. 1000 1 ,    T U q q T i i u T қМқ Бу ерда gu,i – ҳар бир киши учун бир суткагача сув истеъмоли нормаси. қМқдан 3 мажбурий иловадан олинади. Ui- истеъмолчилар сони uқi-4,1xk К – квартиралар сони. Т – максимал сув истеъмол қилиш вақти. 2 Sg h  параллел ва трубинали сув ўлчагичлардаги босим йўқотилиши қуйидаги формуладан иборат: Парракли сув ўлчагичларда 2,5м. Трубинали сув ўлчагичларда 1,0м. Ён\ин пайтида 10 м. Бу ерда: g-ҳисобли сув сарфи л/сек. S – сув ўлчагични гидравлик қаршилиги. Хўжалик-ичимлик суви ва ишлаб чиқаришдаги сув сарфини исрофи қуйидагилардан ошиб кетмаслиги керак: Шартли ўтиш диаметр и мм Босим йўқотилиши 2,5 м бўлган сувни сарфи м3/соат Сувни сарфига қараб sа қиймати Маҳалли й коэффиц иент қаршили ги 1 2 3 4 5 15 1,5 1,11 14,4 8,8 20 2,5 0,4 5,18 10 25 3,5 0,2 2,6 14 32 5 0,1 1,3 12,7 40 8 0,039 0,5 15,7 50 15 0,11 0,143 10,9 Водопровод тармоқлари схемасини танлашда сув олиш арматураларини ҳар бир қаватига жойлаштиришни ҳисобга олиш, истеъмолчиларга сув бериш ва уларни режимларини ҳисобга олиш, мантаж ва ремонт қилиш кўзда тутилади. Танланган тармоқ схемаси техника-иқсодий ҳисоблашни талаб этади. Сув билан таъминлаш системаларини лойиҳалашда қувурларни рационал жойлаштиришни ҳисобга олиб, сув олувчи қурилмаларга яқинлаштирилади. Масалан, турар-жой ва маъмурий калковичли клапан ўрнатилади. Сиқилган ҳаво босими таъсирида сув идишдан тарқатувчи тармоққа ҳайдалади Назорат соволлари. 1. Сув ўлчагич асбоблари ҳақида нималар биласиз? 2. Сув сарфини ҳисоблашда нималарга эътибор бериш керак? 3. Тармоқнинг техник-иқтисодий кўрсаткичи ҳақида нималар биласиз? Шартли ўтиш диаметр и мм Босим йўқотилиши 2,5 м бўлган сувни сарфи м3/соат Сувни сарфига қараб sа қиймати Маҳалли й коэффиц иент қаршили ги 1 2 3 4 5 15 1,5 1,11 14,4 8,8 20 2,5 0,4 5,18 10 25 3,5 0,2 2,6 14 32 5 0,1 1,3 12,7 40 8 0,039 0,5 15,7 50 15 0,11 0,143 10,9 Водопровод тармоқлари схемасини танлашда сув олиш арматураларини ҳар бир қаватига жойлаштиришни ҳисобга олиш, истеъмолчиларга сув бериш ва уларни режимларини ҳисобга олиш, мантаж ва ремонт қилиш кўзда тутилади. Танланган тармоқ схемаси техника-иқсодий ҳисоблашни талаб этади. Сув билан таъминлаш системаларини лойиҳалашда қувурларни рационал жойлаштиришни ҳисобга олиб, сув олувчи қурилмаларга яқинлаштирилади. Масалан, турар-жой ва маъмурий калковичли клапан ўрнатилади. Сиқилган ҳаво босими таъсирида сув идишдан тарқатувчи тармоққа ҳайдалади Назорат соволлари. 1. Сув ўлчагич асбоблари ҳақида нималар биласиз? 2. Сув сарфини ҳисоблашда нималарга эътибор бериш керак? 3. Тармоқнинг техник-иқтисодий кўрсаткичи ҳақида нималар биласиз?