O`ZBEKISTONDA EKOTURIZMNI RIVOJLANTIRISH KONSEPSIYASI
Yuklangan vaqt
2025-01-01
Yuklab olishlar soni
1
Sahifalar soni
6
Faytl hajmi
21,0 KB
O`ZBEKISTONDA EKOTURIZMNI RIVOJLANTIRISH KONSEPSIYASI
Reja:
1. Hozirgi vaqtda jahon ekoturizmining rivojlanish konsepsiyasining
zamonaviy nazariyasi va amaliyoti, konsepsiyadagi ko‘rsatmalar.
2. O`zbekistonda ekoturizmni rivojlantirish Konsepsiyasining tarkibiy
qismlari, maqsadi va vazifalari, tavsiyalari.
Ekoturizmning zamonaviy konsepsiyasi va amaliyoti.
O‘zbekistonda ekologik turizmni rivojlantirish Konsepsiyasi ishlab chiqilgan.
Ekologik turizm rivojlangan va ekologik turizmni rivojlantirayotgan davlatlarning
ekologik turizmni rivojlantirish konsepsiyalarini umumlashtirib jahonda ekologik
turizmning zamonaviy kotsepsiyasi va amaliyotini quyidagi yo‘nalishlarda ko‘rish
mumkin;
Ekologik turizm rivojlangan AQSh va Kanada davlatlarining ekoturizmi
kuchli amaliyotga asoslanganligi, ekologik turizmning strategik va taktik
rejalari asosida rivojlantirilishi;
Ekologik turizm rivojlangan G‘arbiy Yevropa davlatlari ekoturizmi kuchli
ilmiy nazariya va amaliyotga asoslanganligi,ekologik turizm ning strategik
va taktik rejalarga asoslanib rivojlantirilishi;
Ekologik turizmni rivojlantirishda Avstraliya modelining ustivor likga erishib
borayotganligi va ekologik turizmni rivojlantirish davlatlar siyosatiga
aylantirilib borilayotganligi;
Ekologik turizmni rivojlantirishga kirishayotgan Osiyo davlatlarida ekologik
turizmni rivojlantirish o‘zining dastlabki bosqichida va bu davlatlarda
ekoturizmni rivojlantirishning konsepsiyasi va davlat dasturlarini ishlab
chiqish sust kechayotganligi;
Afrika davlatlarida ekologik turizm notekis rivojlanayotganganligi va bu
davlatlar
o‘zlarida
ekoturizm
resurslari
salohiyatlariga
qarab
rivojlantirishning G‘arbiy Yevropa davlatlari ekoturizmi dastur lari va
modellarini ekologik turizm amaliyotida qo‘llayotganligini keltirish mumkin.
Keltirilgan axborotlardan ma’lum bo‘ladiki, ekologik turizmni rivojlantirishga
davlatlar har xil qarashmoqda.Lekin eng muhimi, jahon dagi davlatlar o‘zlarining
ekoturizm resurslaridan imkoniyat boricha eko logik turizmni rivojlantirishda
foydalanishga kirishib bormoqdalar.
Ikkinchidan,ekoturizmning zamonaviy konsepsiyasi va amaliyoti ekologik
turizm rivojlangan davlatlarda tobora takomillashib borishi kuzatilmoqda1. Bu
takomillashishlar ekologik turizmning tamoyillarini mukammallashtirish, ekologik
turlarni ekologiyalashtirish, ekoturistlarni tabiatni saqlash va tabiiy resurslarni
muhofazasi
qilish
ishlaridagi
ixtiyoriy
hamkorligini,
tashabbuskorligini
kuchaytirishdan iborat bo‘lib bormoqda.
Turizm rivojlangan davlatlarda ekologik turizmning zamonaviy kotsepsiyasi
va amaliyotiga hozirga kelib quyidagi tartiblar bilan takomil lashtirildi;-
ya’ni,ekoturlar quyidagilarga amal qilinganda ekologik turizm turi yoki ekoturizm
dasturi deyilishi belgilandi2;
ekoturistlar foydalanadigan transport vositasi ekotur talablariga to‘liq javob
berishi;
turistlarning oziq- ovqatlari ekologik toza va foydali bo‘lishi, bu oziq-ovqat
xillarida maxalliy oziq-ovqatlar va mevalar bo‘lishi;
ekomarshrutlarda yuqori malakali gid-ekskursiyachilar ekoturistlarni ularda
qiziqish va hayratlanish hosil qiluvchi tabiiy landshaftlarga boshlashi;
ekoturlar dasturiga quyidagilar- ekologik o‘quv so‘qmoqlariga borish,
tabiatshunoslik, o‘lkashunoslik muzeylariga bilan tanishtirish, ekotexnologik
xo‘jaliklarga borish va albatda mahalliy ekologik muammolar bilan tanishish
mavzulari kiritilishi;
1. Guidelines for Protected Area Managament Categories. Gland IUCN Com.on Nat. Parks and Protected
Areas.Cambridge. UK. World Conservation Monitorng Centre, 1994. 212 p.
2. Дроздов А.В., Основы экологического туризма. Москва, Гардарики,2005, 271 стр.
ekotur marshrutlarida hosil bo‘lgan chiqindilar umumiy chiqindilar uyumiga
tashlab ketilmasligi va maxsus qutilarda to‘planib ekotexnologik qayta
ishlashga yuborilishi;
ekoturlarda va ekomarshrutlarda dam olish va gulxanlar yoqish ko‘ngil
hohlagan joylarda, dam olish uchun to‘xtash joylarida emas balki, maxsus
moslashtirilgan, tayyorlangan joylarda tashkil qilinishi va o‘tkazilishi;
ekoturlarda qo‘ziqorinlar,mevalar,gullar, shifobaxsh o‘tlar va tabiiy, o‘ziga
xos, qiziqarli ko‘rinishlarga ega bo‘lgan narsalar faqat ruxsat berilgan joylarda
terilishi;
ekoturistlar to‘xtaydigan otellar,kempinglar yoki boshqa xil joylash tirish
vositalari atrof tabiiy muhitning tabiiy,ekologik barqaror rivojlanishiga zarar
keltirmasligi, xalaqt bermasligi;
ekoturistlar to‘xtaydigan otellar,kempinglar va boshqa joylashtirish vositalari
ekologik toza qurilish materiallaridan qurilishi;
mahalliy aholini ekoturizmga va uning biznesiga, tadbirkorligiga jalb
qilish,mahalliy ishlab chiqarishni,mahalliy an’anaviy xo‘jalik shakllarini
ekoturlar orqali kuchaytirish;
ekoturistlarning mahalliy–madaniy an’analarga hurmat bilan qarashi va bu
an’analarning,urf-odatlarning mohiyatiga tushunishga harakat qilishi;
ekoturistlarning mahalliy ekologik muammolarni yechishga yordam berish
imkoniyatlarining yaratilishi;
ekoturdan olinadigan daromadlar to‘liq mahalliy budjetga berilishining
ta’minlanishi.
Ekologik turizmni rivojlantirayotgan yoki ekologik turizmni rivojlantirishga
kirishayotgan davlatlar shu jumladn O‘zbekiston ham ekologik turizmning hozirgi
zamonaviy talablarini bajarishga albatda tayyor emaslar.Shuning uchun ham bu
davlatlar ekologik turizmning zamona viy konsepsiyasi talablarini o‘ta
qattiq,muammoli talablar o‘rnida qabul qilib ekologik turizmni ommaviy turizmga
qo‘shib rivojlantirishmoqda.
Bu holatning bosh sababi albatda,bu davlatlardagi aholining ekolog ik
savodxonligi va ekologik madaniyatining ancha past darajalarda ekanligi dir.Shu
bilan birga bu davlatlardagi aholining tabiat muhofazasidagi tushunchalari va
davlatning tabiatni saqlash va muhofaza qilish qaror lariga va tadbirlariga befarq
qarashi hisoblanadi.Shuning uchun ham ekologik turizmning maqsadi va vazifalarini
to‘g‘ri tushungan va anglagan AQSh, Kanada, Avstraliya,Yaponiya va Yevropa
davlatlarida ekologik turizm jadal rivojlanishga ega.
Ekologik turizmning zamonaviy konsepsiyasi va amaliyoti masalala rini
o‘rganar ekanmiz biz birinchi navbatda, O‘zbekiston Respublikasi “Tabiatni
muhofaza
qilish”Davlat
qo‘mitasining
“O‘zbekistonda
ekologik
turizmni
rivojlantirish Konsepsiya”sidagi talablarni bajarishimiz kerak.
O‘zbekistonda ekoturizmni rivojlantirishdagi muhim strategik va taktik
vazifalar;
Ekologik turizmning zamonaviy konsepsiyasi va amaliyoti masalalarini
o‘rganar ekanmiz mamlakatimizda ekologik turizmning strategik va taktik
vazifalarini Davlat miqyosida ishlab chiqi shimiz talab qilinmoqda.Bizning fikr
mulohazalarimiz, loyihalarimiz bo‘yicha mamlakatimizda ekologik turizmni
rivojlantirishning strategik vazifalari quyidagilardan iborat bo‘lishi lozim:
Davlat miqyosida ekologik turizmni turizm sohasidagi muhim yo‘nalish deb
qabul qilish va “O‘zbekistonda ekologik turizmni rivoj lantirishning Davlat
dasturi”ni qabul qilish;
Tabiat muhofazasida ekologik turizm manfaatlariga va tabiat muhofazasiga
mos bo‘lgan huquqiy-me’yoriy hujjatlarni qabul qilish;
“O‘zbekistonda ekologik turizmni rivojlantirish Davlat dasturi” asosida
viloyatlarda ekologik turizmni istiqbolda rivojlantirish dasturlarini ishlab
chiqish;
“Xalqaro ekoturizm tashkiloti” ishlab chiqgan ekologik turizmni barqaror
rivojlantirish talablarini qabul qilish;
Ekologik turizm rivojlangan davlatlarning ilg‘or tajribalari zamonaviy
texnologiyalarini o‘rganish va milliy ekologik turizmda joriy qilish;
Yuqori malakali ekologik turizm mutaxassislarini tayyorlashga kirishish.
O‘zbekistonda
ekoturizmni
rivojlantirishdagi
muhim
taktik
vazifalar.Ekologik
turizmni
rivojlantirishdagi
taktik
vazifalar
qisqa
muddatli,bosqichma-bosqich bajarilishi lozim bo‘lgan rejalarni ishlab chiqish
bajarish orqali amalga oshirilishi maqsadli bo‘ladi.Xulosalarimiz bo‘yicha
O‘zbekistonda ekologik turizmni rivojlantirishdagi muhim taktik vazifalar
quyidagilardan iborat;
Mamalakatimizda ekologik turizm mutaxassislarini tayyorlash;
Ekologik turizm bo‘yicha ichki va tashqi turizm bozori uchun raqobatbardosh
turmahsulotlar va tur dasturlar ishlab chiqish;
O‘zbekiston ekoturizmini xalqaro ekoturizm bozoriga harakatini bosqichma-
bosqich ta’minlab borish;
Ekologik turizmni rivojlantirishda ishonchli baho siyosatini shakllantirish va
joriy qilish;
Ekologik turizmni rivojlantirishda tadbirkorlikni, tashabbuskorlikni davlat
imtiyozlari asosida qo‘llab-quvvatlash, tashkil qilish va rivojlantirish;
Ekologik turizmning mukammal axborot reklamalarini yaratish va turizm
bozoriga chiqarish;
Aholida ekologik bilim va ekologik madaniyatni shakllantirish uchun
ekologik
turizm
bo‘yicha
maxsus,
ommabop
risolalarni,
uslubiy
ko‘rsatmalarni bepul tarqatish, qisqa muddatli bepul o‘quv kurslari ni tashkil
qilish.
O‘zbekistonda ekologik turizmni rivojlantirishga kirishgan ekanmiz birinchi
navbatda ekologik turizm rivojlangan davlatlarning ilg‘or tajribalarini o‘rganishimiz
va ikkinchi navbatda ekologik turizmning zamonaviy kotsepsiyasi va amaliyoti
talablarini bajarishdan orqada qolmasligimiz lozim. Biz O‘zbekistonda ekologik
turizmni rivojlanti rishga kirishgan ekanmiz ekologik turizmning zamonaviy
konsepsiyasini jahonda ekologik turizmning mohiyati,maqsadi va vazifalari,
tamoyillari ning yildan–yilga takomillashib, mukammallashib borishi deb tushunishi
miz va bu muhim xalqaro hujjatdagi talablarga amal qilishimiz, uning talablarini
bajarishimiz lozim bo‘ladi.
Tayanch so‘zlar va iboralar ;zamonaviy konsepsiya, strategiya, taktika,
uslubiy
ko‘rsatma,ekochiqindi,ekotexnologiya,ekologik
o‘quv,xalqaro
hujjat
lar,malaka,davlat imtiyozi,mahalliy ishlab chiqarish.
Mavzuni o‘zlashtirish bo‘yicha savol va topshiriqlar;
1.Zamonaviy
ekologik
turizmning
kotsepsiyasi
va
amaliyotini
qanday
tushunishingiz haqida qisqacha ma’ruza tayyorlang.
2.Ekologik turizm rivojlangan AQSh va Kanada davlatlarining ekoturizmi kuchli
amaliyotga asoslanganligi, ekologik turizmning strategik va taktik rejalari asosida
rivojlantirilishini o‘rganing va xulosalaringizni bildiring.
3.Ekologik turizm rivojlangan G‘arbiy Yevropa davlatlari ekoturizmi kuchli ilmiy
nazariya va amaliyotga asoslangan, ekologik turizm strategik va taktik rejalarga
asoslanib rivojlantirilishini o‘rganing va xulosalaringizni bildiring.
4.Zamonaviy ekoturizmning konsepsiyasi va amaliyoti ekologik turizm rivojlangan
davlatlarda tobora takomillashib borishini o‘rganing va tushuntirib bering.
5.Ekologik
turizmning
zamonaviy
konsepsiyasi
va
amaliyotidagi
takomillashtirishlar nimalardan iborat bo‘lganligini o‘rganing va tushuntirib bering.