MAVZU: RAQAMLI GIGIENA VA NETIKET •Reja: •1. Raqamli dunyo va raqamli fuqarolarning huquqlari netiket tushunchasi •2. Kiberjinoyat - yuqumli kasallik, raqamli gigiena - bu emlash •3. Tarmoq odob-axloq qoidalari - raqamli dunyo qoidalari • Raqamli huquq g'oyasi Internetning paydo bo'lishi bilan dunyoga keldi. Raqamli qonunchilik uzluksiz, shakllanish jarayonida o‘zgarishlarga duchor bo‘lmoqda. Endi onlayn xatti-harakatlar va xavfsizlik ko'nikmalarni shakllantirish uchun uning murakkab qoidalari o'rganish vaqti keldi. Raqamli etika haqida gap ketganda kengroq biz xatti-harakatlar va o'zaro ta'sirni nazarda tutamiz va raqamli gigiena - bu ma'lumot turli darajadagi xavfsizlikning namoyon bo'lishiga oid qoidalar.Ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilarining moliyaviy va kiberjinoyatlari ular uning oldida ojizdirlar va tarmoqdagi himoya nuqtai nazaridan bu tushunarli va aniq qoidalar hali mavjud emas. Shunday ekan raqamli gigiena qoidalar endi tavsiya emas, balki hamma uchun haqiqiy zaruratdir! • Raqamli fuqarolik Raqamli fuqaro mamlakat va jamiyat hayotida ishtirok etishi kerak axborot texnologiyalaridan faol foydalanadigan shaxs. bu holatga bu orqali internetdan muntazam va samarali foydalanishga erishish shu bilan birga, texnologiyadan foydalanishni davolash juda mas'uliyatli. Oddiy fuqarolik va raqamli fuqarolik o'rtasidagi farq nima? • Avvalo, raqamli fuqarolik taqdim etadigan yangi imkoniyatlarda: • davlat elektron xizmatlaridan foydalanish; • qog'oz ishini qisqartirish; • jamiyat hayotiga oid masalalarni muhokama qilishda electron ishtirok etish; • shartnomalar; • tovar va xizmatlardan foydalanish; • jahon hamjamiyati hayotida ishtirok etish. Bugungi kunda ijtimoiy tarmoqlar va boshqa xizmatlar hamma narsabizning manfaatlarimiz haqida bilish, ular uchun butunlay foydalanuvchi haqida tasavvurning mavjudligi uning portretini yaratishga imkon beradi. Mana nimaga Shunday qilib, siz baham ko'rgan hamma narsa ortda qoladi - sizning ongingiz buni tushunish muhimdir. • Hech kim ijtimoiy tarmoq ma'lumotlarni o'g'irlash xavfidan mutlaq himoyaga ega emas. Shunday ekan, siz izlayotgan ma'lumotlar tarix va tarkib bilan bog'liq sizning harakatlaringiz jinoyatchilar qo'liga tushishi mumkin. Natijada bugungi kunda har bir ongli foydalanuvchi uchun raqamli savodxonlik ko'nikmalarga ega bo'ling va ma'lumotlaringizni qanday himoya qilishni bilishingiz muhim.Kundalik ijtimoiy tarmoqlar, veb-sayt va boshqa resurslar cheklanmagan shaxsiy ma'lumotlarni to'playdi va qayta ishlaydi. Netiket U ingliz tilining ikkita atamasidan hosil bo'ladi va aniq deb tarjima qilinadi tarmoqda odob-axloq qoidalari .Bizda tili ham kontseptsiya, ham uning kastilizatsiyasi qo'llaniladi yani netiket deb aytiladi. Netiket bilan bog'liq xulq-atvor odatlari ichidagi Internet . Shu sababli, virtual havoda hurmatli aloqalarni va birgalikda yashash qoidalarini saqlash uchun qo'llanilishi kerak bo'lgan odob-axloq qoidalari. Aytish mumkinki, netiket o'ziga xosdir protokoli elektron aloqani o'rnatishda bunga rioya qilish kerak. Maqsad shundan iboratki aloqa ehtyorkorligini taminlash. • Shaxsiy ma'lumotlar to'g'ridan-to'g'ri yoki bilvosita ma'lum bir jismoniy shaxsga tegishli .Masalan, ism va familiya, telefon raqamiva elektron pochta manzili. Maxsus shaxsiy ma'lumotlarga misollar:- muayyan millatga mansubligi;- siyosiy va diniy qarashlar;- salomatlik haqida ma'lumot;- sudlanganlik va qarzdorlik to'g'risidagi ma'lumotlar;- telefon raqami va elektron pochta manzili;- STIR va pasport ma'lumotlari. • Raqamli huquqlar - shaxsning raqamli malumotlaridan foydalanish,kompyuter va boshqa elektron vositalar yaratish va nashr etish ulardan foydalanish va ular ustida ishlash, shuningdek, Internet bilan ishlash tizimlariga ulanish huquqlari. BMT rezolyutsiyalari (A/HRC/20/2).ga ko'ra, "... shaxsning oflayn muhitda, shuningdek, onlayn muhitda ega bo'lgan huquqlari himoya qilinishi kerak, xususan, Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi Fuqarolik va siyosiy huquqlar to'g'risidagi xalqaro paktning 19-moddasida belgilangan davlat chegaralaridan qat'i nazar, har qanday tarzda bunga so‘z erkinligi huquqi ham kirad va himoya qilinadi.