Fuqarolik protsessual huquqi Mavzu: Sudya va ptotsesning boshqa ishtirokchilarini rad qilish Reja: Fuqarolik protsessi ishtirokchilari Fuqarolik prosessining boshqa ishirokchilari Sudyani va protsessning boshqa ishtirokchilarini rad qilish Fuqarolik protsessi ishtirokchilari Fuqarolik protsessi ishtirokchilari — bu fuqarolik sud ishlarida qatnashadigan shaxslar va tashkilotlardir. Ular sudda o‘z huquqlari va manfaatlarini himoya qilish, shuningdek, sud tomonidan belgilangan qarorlarni amalga oshirish uchun ishtirok etadilar. Quyidagi ishtirokchilar fuqarolik protsessida ishtirok etishi mumkin Da’vogar (plaintiff) va javobgar Ushbu shaxs yoki tashkilot sudga murojaat qilib, o‘z huquqlari va manfaatlariga ziyon yetkazilganligini yoki majburiyatning bajarilmaganligini da’vo qiladi. Da’vogar sudga murojaat qilib, o‘z talabi asosida suddan qaror chiqarishni so‘raydi. Da’vogar tomonidan sudga kiritilgan da’voga javob beradigan shaxs yoki tashkilot. Javobgar da’vogar tomonidan ayblanayotgan holatlarni inkor etishi yoki da’vogarning talablarini qabul qilmasligi mumkin. Da`vogar Javobgar Fuqarolik protsessida xukm chiqaruvchi mustaqil organ hisoblanadi. Sudda sudyalar ishlaydi va ular da’vo arizalarini ko‘rib chiqadi, guvohlarni tinglaydi va protsessning davomiyligi va tartibini belgilaydi. Davolovchi shaxslarning huquqlarini himoya qiluvchi va huquqiy maslahat beruvchi shaxs. Advokatlar da’vogar yoki javobgar nomidan sudda vakillik qiladi, hujjatlarni tayyorlaydi va sudda ishtirok etadi. Sud Advakat Guvoh, Mutaxasis Guvoh-Sudda ma’lumotlarni taqdim etish uchun chaqirilgan shaxs. Guvohlar o‘z ko‘rgan va bilganlarini tasdiqlash uchun guvohlik beradi. Mutaxasis-Maxsus bilim va tajribaga ega bo‘lgan shaxs, sudga ma’lum bir masalada yordam beradi. Ularning fikrlari sud tomonidan ishonchli deb topilgan hollarda ishtirok etadi. Sudyani rad qilishning huquqiy asoslari • Sudyani rad qilish tartibi, asosan, fuqarolik protsessual kodeksi va boshqa tegishli qonun hujjatlari bilan tartibga solinadi. O‘zbekiston Respublikasida, masalan, Fuqarolik protsessual kodeksi sudya va protsess ishtirokchilarining xolisligi, tarafkashlikdan holi bo‘lishi va rad qilish tartiblarini belgilaydi. Bu qonun hujjatlari sudya va boshqa protsess ishtirokchilarning tarafkashlikka oid shubhalarini bartaraf etishga yordam beradi va jarayonning adolatli o‘tishiga xizmat qiladi. • Sudyani rad qilish tartibi fuqarolik protsessining xolis va adolatli o‘tishini ta’minlash uchun zaruriy huquqiy mexanizmdir. Rad qilish asoslari va tartibi aniq protsessual huquqiy me’yorlar orqali belgilanadi va sud jarayonida ishtirok etgan tomonlarning xolis va tarafkashlikdan holi bo‘lishini ta’minlaydi. Sudyani rad qilish, sud tizimining ishonchliligini oshiradi va protsessga bo‘lgan ishonchni mustahkamlaydi. Sudyani rad qilish asoslari •Shaxsiy manfaatlar: Sudya da’vogar, javobgar yoki protsessning boshqa ishtirokchilari bilan shaxsiy aloqada bo‘lsa, masalan, ular bilan o‘zaro qarindoshlik, do‘stlik yoki boshqa aloqalar mavjud bo‘lsa. •Qarashlar va oldindan qabul qilingan fikrlar: Sudya ma’lum bir masala bo‘yicha oldindan qaror qabul qilgan yoki bunday qarashlarga ega bo‘lsa. •Shubhalar va ehtiyotkorlik: Sudya o‘zining tarafkash bo‘lishi mumkinligi haqida shubhalarga ega bo‘lsa. •Moliyaviy manfaatlar: Sudya o‘zining yoki yaqinlari uchun da’vogar yoki javobgardan moliyaviy foyda olishga qiziqsa.