MAVZU:
• Buyrak va siydik ayirish tizmi kasalliklarida bemorlarni parvarish qilishda
amaliy ko’nikmalar .Siydik ajratish ,miqdori va xarekterinini aniqlash va uni
tekshirish uchun labarotoriyaga jo’natish. Glukozuriyani laborator aniqlash
uchun siydikni to’g’ri yig’ish qoidasini bajarish . O’tkir siydik tutilishida xatti
harakatlar. Kateterizatsiyasiya. Buyrak va suydik ayirish tizimi kasaliklarida
bemorlarni umumiy parvarish qilish .
• Buyrak va siydik chiqarish sistemasi kasalliklarining
asosiy klinik belgilari.
• Buyrak va siydik ajratish sistemasining o’ziga xos
klinik belgilari: shish, siydik ajralishining o’zgarishi
(diurez), siydik rangi va tarkibining o’zgarishi,
arterial bosimning ko’tarilishi, bel sohasida og’riqlar
va isitma hisoblanadi.
• Shish buyrak kasallilarida har xil bo’ladi. (joylashishi,
tarqalish darajasi va davomiyligiga qarab).
Ko’pincha, asosan ertalab yuzda (qovoq soxasida)
aniqlanadi. Yanayam ko’ringan shish sindromida shish
oyoqlarda ham aniqlanadi (bolidir soxasida). Ayrim
holatlarda shish kattaroq hamda butun teri osti yog’
klechatkasida (anasarka), ko’krak qafasida
(gidrotoraks), qorin bo’shlig’ida (astit) bo’lishi mumkin.
• Siydik ajralishi (diurez)ning o’zgarishi- buyrak va
siydik ajratish sistemasi kasalliklarining asosiy
belgilaridandir.
• Shish odatda siydik ajralishining kamayishi-oligouriya (diurez 500 ml/ sutkasiga) bilan birga
qayd etiladi. Siydik ajralishining to’satdan sezilarli kamayishiga (200ml/ sutkadan kam) tabiiy
anuriya, buyrakning o’tkir yallig’lanishi, o’tkir buyrak yetishmovchiligi bilan kechuvchi
zaharlanish, to’xtovsiz qusish va ich ketish, ya’ni ko’p miqdorda suyuqlik yo’qotilishi sabab
bo’ladi. Anuriya yana o’tkir siydik tutilishi evaziga ham bo’lishi mumkin, bunday holatda
siydik qopida bo’ladi, lekin ajralmaydi (siydik chiqaruv kanalining spazmida, siydik toshladi
tiqilganda, siydik chiqaruv kanali o’smalarida; siydik qopi paralichida). Bunday hollarda
siydik katetr orqali chiqarib yuboriladi.
• Siydik ajralishining ortishi (2000ml/ sutkadan ortiq)-poliuriya-shishning tezda qaytishiga sabab
bo’ladi (hafli belgi bo’lib, buyrak yallig’lanishining boshlanishini bildiradi).
• Dizurik holat- og’riqli bo’lib, ayrim paytlarda siydik ajralishining tezlashgan hollari ko’proq
siydik chiqaruv yo’llarining yallig’lanishi (sistit, uretrit, prostatit), ba’zan siydik qopi tosh
kasalliklarida uchraydi.
• Siydik rangining o’zgarishi. Siydik bilan qon aralashishi-makrogematuriya buyrak- tosh
kasalligida, ya’ni buyrak kolikasida kuzatiladi. Siydik og’riqsiz, to’satdan, ko’p miqdorda qon
yoki qon laxtasi bilan ajralsa, buyrak o’smasini inkor etish lozim.
• Siydik rangi ayrim hollarda dori moddalarining qabul qilinishi hisobiga ham o’zgarishi mumkin.
Siydikning rangi asosan siydik tarkibidagi tuzlar konsentratsiyasi o’zgarishiga bog’liq (urat
tuzlari). Urat tuzlari qoldiqlarining siydikka tushishi siydik tiniqligini o’zgartirib, uni
loyqalantiradi. Agar shu siydik tindirib qo’yilsa, tezda tiniq holatga keladi. Siydikda
leykositlarning ko’payishi (leykositouriya) ham siydikning loyqalanishiga olib keladi, bunday
siydik loyqalidi uzoq vaqtgacha saqlanib qoladi.
• Siydik tarkibining o’zgarishi laboratorik tekshirashlar natijasida aniqlanadi. Proteniuriya- siydik
bilan oqsil ajralishi (Normadan ortib ketishi 50 mg/ sutkadan).
• Juda ko’p buyrak kasalliklari arterial bosimining ko’tarilishi bilan kechadi, harakterlisi diastolik
bosimning ko’tarilishidir.
• Buyrak kasalliklarida kam uchraydigan klinik belgilardan biri bel sohasidagi og’riq va tana
haroratining ko’tarilishidir.
Glomerulonefrit-buyraklarning infeksiya tufayli kelib chiqadigan yallig’lanish kasalligi
bo’lib,bunda asosan buyrak koptokchalari zararlanadi. Diffuz glomerulonefritning o’tkir va
surunkali turi farqlanadi.O’tkir glomerulonefritda kasallik to’satdan boshlanib,sikl bilan o’tib
boradi, bemor bir necha oyda tuzalib ketishi mumkin.Surunkali glomerulonefrit retsidiv berib,
uzoq cho’zilib borishi bilan xarakterlanadiki, oqibatda asta-sekin buyrak yetishmovchiliga olib
boradi.
Siydik Tahlili: Turlari Va Yig'ish Usullari
Albatta, bizga juda ko'p, ularning hayotida bir nuqtada siydik o'tdi. Axir, hatto bir bola o'rganish yordam natijalari
ma'lum kasalliklarni aniqlash yoki ularning holatini nazorat qilish, deb biladi. Shuning uchun, siydik inson
salomatligi klinik tashxis uchun muhim "vositasi" deb.
Biroq, tahlil olingan axborot moddiy yig'ish usuli bog'liq bo'lishi mumkin. siydik testlar va ularning xususiyatlari
turlari mavjud nima, biz bu maqolada qarash qiladi. Bundan tashqari, to'g'ri to'plash va tadqiqotlar uchun
materiallarni tashish uchun qanday topish.
• Siydikdagi glyukoza jarayoni
• Buyrakda shakarni yutish printsipi juda murakkab, chunki glyukoza energiya almashinuvida ishtirok etadigan qimmatli tarkibiy
qismdir. Nefron naychalarida u qon oqimiga so'riladi, ammo epitelial to'siqni engib o'tish uchun har bir glyukoza molekulasi
tashuvchi molekulaga bog'lanishi kerak. Agar birlamchi siydikda ko'p miqdorda shakar bo'lsa va uni tashuvchilar soni
cheklangan bo'lsa, unda glyukozuriya rivojlanadi.
• Har bir odamda buyrak osti bezagi bor, bu buyraklar qayta tiklanishi mumkin bo'lgan qon glyukozasining o'ziga xos
ko'rsatkichini ko'rsatadi. Ushbu parametr 8 dan 10 mmol / L gacha o'zgarib turadi.
• Biologik suyuqlikdagi glyukoza miqdori juda yuqori bo'lsa, buyraklar uning so'rilishini bajara
olmaydi va siydik bilan chiqarila boshlaydi. Ushbu holat o'sib borishi bilan buyraklar shakarni
qayta qabul qilish qobiliyatini yo'qotadi, shuning uchun bunday anomaliyalari bo'lgan bemorlar
doimiy ravishda tibbiy nazorat ostida bo'lishi kerak.
• Ko'pincha glikozuriya tashnalik va poliuriya bilan birga keladi. Bunday alomatlar ko'pincha
buyrak etishmovchiligi va diabet bilan bog'liq.
.
• Agar diabet va giperglikemiya 9 mmol / L dan yuqori deb taxmin qilinsa, glyukozuriya ijobiy va
doimiydir. Va ertalab siydikda 1,7 mmol / L ko'rsatkichlari fiziologik omillarni (uglevodli ovqatlardan
foydalanish va ba'zi dorilarni suiiste'mol qilish, hissiy va jismoniy stressni kuchaytirish) ko'rsatishi
mumkin. Kunning qolgan qismida ayollarda siydikda shakar bo'lmasligi kerak. Ammo siydikda
muntazam glyukoza bilan bir qatorda monosakkaridlar, fruktoza, galaktoza va saxaroza ham bo'lishi
mumkin. Ushbu moddalarning mavjudligini aniqlash uchun quyidagi tadqiqotlar o'tkaziladi:
• To'piqlarni sinovlari (glyukoza),
• Gain usuli (glyukoza),
• laktoza yoki fruktoza miqdorini aniqlash,
• polarimetrik usul.
•
O'tkir siydikni ushlab turish:
simptomlar
Yaxshilikning yomonlashuvi bilan shifokorni
ko'rish kerak. Mutaxassis, umumiy tekshiruv
vaqtida ham siydikni saqlab qolish xususiyatini
aniqlay oladi, chunki bunday holat bir qator
o'ziga xos xarakterli alomatlar bilan birga keladi.
Patologiya qondagi qovuqlarning ko'tarilishi va
uning hajmining sezilarli darajada ortishi bilan
birga keladi. Pubisning og'rig'i shikastlanmoqda,
bu juda ham osondir - bu qovuq.
