TRANSPORT XIZMATLARINI AMALGA OSHIRISHDA XAVFSIZLIKNI TAMINLASH. Reja: 1. Turistlarga tibbiy yordam ko‘rsatilishini ta’minlash. 2. Turizmda sug‘urta. 3. Turizmda xavfsizlikning boshqa masalalari. 4. Tariflar va unda ro‘yxatdan o‘tish tartibi 1. TURISTLARGA TIBBIY YORDAM KO‘RSATILISHINI TA’MINLASH Xavfsizlik – muhim va qadimgi tushuncha. U turistga ovqatlanish va uxlashdek zarur. SHu sababli sayohatlar paytida turistlarning xavfsizligini ta’minlash turistik firmaning bosh vazifasidir. Turistlar xavfsizligini ta’minlash uchun turistik tashkilotlar kompleks tadbirlarni amalga oshiradi. Bunda dam olish va sayohat joylaridagi siyosiy vaziyatning barqarorligi, shu joylarning ekologik birinchi darajali ahamiyatga ega. Mazkur omillar me’yor darajasida bo‘lmagan holda turizm ancha mashaqqatli va xavflidir. Bunday hollarda sayohat mamlakati (mintaqasi)dagi ekologik va siyosiy vaziyat to‘g‘risida turistlarga haqqoniy va to‘liq axborot berish juda muhimdir. Agar turistik firma siyosiy va ekologik jihatdan beqaror hududlarda xavfsizlikni kafolatlay olmasa, mazkur mintaqalarga sayohatlar kamayadi. Bunga misollar juda ko‘p. Masalan, Fors ko‘rfazidagi urush paytida mazkur mintaqa mamlakatlariga sayohatlar o‘sha davrda 90% ga kamaydi. Bugungi kunda sobiq YUgoslavii hududida va Kavkazda shunday vaziyatni kuzatish mumkin. Ekologik jihatdan beqaror hududlar (Ukraina va Belorussiyaning ba’zi bir hududlari)ga sayohatlar tashkil etilmaydi. Turist o‘ziga notanish joyga, ko‘pincha boshqa mamlakatga safar qiladi. Bu erning iqlimini, sayohatda o‘ziga qanday buyumlar, himoya vositalari, dori-darmonlar kerak bo‘lishini u ko‘pincha bilmaydi. Tildagi tafovut tufayli joyda mo‘ljal olishga u qiynaladi. Turistga sayohatda nima kerak bo‘ilishi ko‘zda tutish va unga foydali maslahatlar berish turistik firmaning vazifasidir. Bunga turistik biznes bilan yaqin hamkorlikda ish olib boruvchi AQSHning "Pepto-Bismol" tibbiyot kompaniyasi tajribasini misol qilib keltirish mumkin. Uning "Sayohatchiga maslahatlar" (Travelers Advisory) nomli bukleti turistik yo‘llanma sotib olgan har bir turistga bepul taqdim etiladi. Ushbu bukletda turli mamlakatlarga sayohat qilayotgan turistlar o‘z sog‘ilig‘ini saqlashi yuzasidan juda zarur maslahatlar berilgan. Bu maslahatlar turist sayohatini salomatlik nuqtai nazaridan ancha xavfsiz qilish imkonini beradi. 8.1. TURİZMDA SUG‘URTA Turistik safarlarni sug‘urta qilish turistlarning xavfsizligini ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi. Baxtsiz hodisadan sug‘urta qilishda odatda yuz bergan hodisaning ma’naviy jihati kompensatsinadi – mijoz o‘z organizmina etkazilgan zarar uchun tovon puli oladi. Ayrim hollarda tovon puli miqdori haqiqiy xarajatlardan ko‘p bo‘ladi. Ammo hamma narsa sug‘urta kompaniyasi bilan turist o‘rtasida tuzilgan sug‘urta shartnomasiga bog‘liq. Masalan, chet elga chiquvchi rossiyayililik turistlarni sug‘urta qilish bilan shug‘ullanadigan Ingosstrax faqat tez tibbiy yordam ko‘rsatish pullik bo‘lgan mamlakatlarda, ammo 50 ming AQSH dollari doirasida (Evropada) amalga oshirilgan xarajatlarnigina qoplaydi. Turizm sohasida turistlarni sug‘urta qilishning quyidagi turlari mavjud: turistni va uning mol-mulkini sug‘urta qilish; turfirmalar tavakkalchiligini sug‘urta qilish; chet elga safarga chiqayotgan turistlarni sug‘urta qilish; chet ellik turistlarni sug‘urta qilish. Sug‘urta badali summasi bir qancha omillarga bog‘liq.