Ta'sischining ulushi - ta’sischining
kompaniyani boshqarish va uning
faoliyatidan foyda olish huquqlarining
yig'indisidir.
“A”
MCHJ
Ulush nima?
Macaura v Northern Assurence Co
ltd
Keysi (1925)
Mr.Makaura juda katta miqdordagi
yog'ochlarning egasi edi. U o’z mulki
hisoblangan
barcha yog‘ochlarni
“XXX
company”
LTD
ga
ulushlar
evaziga topshirgan yagona muassis
edi.
Kompaniya
faoliyati
davomida
yog’och
omboriga
o’t
ketdi
va
yong’in
tufayli
yog'ochlar
bilan
bog’liq juda katta yo’qotish yuzaga
keldi.
Borland's Trustee v Steel Bros & Co Ltd
Steel Bros Ltd ustavida aytilishicha, agar aksiyador bankrot bo'lsa
yoki vafot etsa, uning ulishi nominal qiymatdan yuqori bo'lmagan
adolatli
narxda
boshqa
shaxslarga
o'tkazilishi
belgilangan
edi.
Janob JE Borland 100 funt sterlinglik 73 ta aktsiyaga egalik qiladi.
Biroq, janob Borland vafot etdi natijada kompaniya Borlandning
ishonchli vakiliga ulushlarni o’tkazish talabini qo’ydi. Ishonchli vakil
bu moddaning haqiqiy emasligini ta'kidladi, chunki u abadiylikka
moyil bo'lgan mulkchilik va mulkiy huquqlarni buzgan, abadiylikka
qarshi qoidaga ziddir. U aksiyalarni o'tkazishni taqiqlashni talab qildi.
Sud qarashi:
Farwell J Borlandning ishonchli vakili argumentini rad
etdi va ustavni haqiqiy deb hisobladi. Chunki ustavda nazarda
tutilgan ulushlarni o'tkazish to’g’risidagi majburiyat shartnomaviy
huquqiy munosabat hisoblanadi.
Ulush mulk sifatida
tasvirlansada
ishtirokchi jamiyat
mulkiga egalik qila
olmaydi.
Ulushning o’tishi turlari
Ta'sis shartnomasini imzolash orqali;
Kompaniya ulushini ko‘paytirish;
Mavjud ishtirokchidan ulushni sotib olish
orqali;
Ishtirokchining vafoti natijasida meros
orqali
Mavjud muammolar
Sertifikat berish;
Ikki ishtirokchidan iborat bo‘lgan jamiyatda
ulushning o‘tishi;
Ulushni tashqaridagi ishtirokchiga sotish;
“Bona fide” qoidasi: jamiyatga zarar keltiruvchi
shaxs,
Vaqt chegarasi
Ulushni sotib oluvchi va sotuvchining huquqiy holati;
Ulushlarning o‘tish tartibi
Jamiyat ishtirokchisi jamiyatning ustav kapitalidagi o‘z
ulushini jamiyatning bir yoxud bir necha ishtirokchisiga
sotishga yoki boshqacha tarzda ularning foydasiga voz
kechishga haqli.
Jamiyat ishtirokchisining ulushi to‘liq to‘languniga qadar
bo‘lgan davrda u faqat to‘langan qismi bo‘yicha boshqa
shaxsga o‘tkazilishi mumkin.
Imtiyozli Huquq
MChJ
ishtirokchilaridan
birortasi
tomonidan
sotilayotgan
ulushni
(ulushning bir qismini) sotib
olishda jamiyat ishtirokchilari
uchinchi
shaxslar
oldida
imtiyozli
huquqdan
foydalanadi;
AJ da qo’shimcha chiqarilgan
aksiyalarni
imtiyozli
olish
huquqi
Aksiyadorlik jamiyatlaridagi
aksiyalar
Aksiyalarning nominal qiymati va soni kompaniyaning umumiy
ustav kapitali bilan teng bo’lishi kerak.
Aksiya narxi+Aksiya soni= Umumiy ustav kapitali;
Aksiya dastlabki sotuvga chiqarilganda nominal narxda sotiladi,
keyin esa talab va taklifga qarab uning bozor qiymati o’zgaradi.
Aksiyaning bozor qiymatiga ta’sir qiladigan holatlar:
Korxonadagi yangiliklar;
Manipulyatsiya;
Siyosiy va iqtisodiy o’zgarishlar
Aktsiyalaning nominal qiymati va bozor qiymati (narxi)
2013 yil dekabr holatiga
Necha
barobarga
oshgan
Bozor qiymati
Bozor qiymati
Kompaniya
