Водопровод тармогининг схемалари

Yuklangan vaqt

2024-11-12

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

12

Faytl hajmi

937,1 KB


Водопровод тармогининг схемалари. Режа: 1. Боши берк ва ҳалқасимон водопровод тармо\ига магистрал қуврлар- улаш тў\рисида тушунча. 2. Кириш қувури, уни трубапровод билан улашиш. Бинога нисбатан лойиҳалаш. 3. Схемаларда кириш қувурини лойиҳалаш. Таянч сўзлар ва иборалар: боши берк, ҳалқасимон водопровод тармо\и, кириш қувурлари, узлуксиз сув таъминоти, система камчилиги ва афзалликлари. Шаҳар водопровод тармо\ининг схемаси тупикли (боши берк) ва ҳалқасимон бўлиб, магистрал қувурларнинг жойлашишига қараб пастги ва юқори, горизонтал ва вертикал тармоқларга ажратилади. Боши берк водопровод тармо\и бинонинг бузилиб қолган участкаларида ремонт ишларини бажариш учун ва вақтинча сувни тўхтатиб қўйиш мумкин бўлмаганда қўлланилиши мақсадга мувофиқдир. Боши берк водопровод тармо\и ҳамма бинолар учун лойиҳаланади, турар-жой, жамоат, ишлаб- чиқариш ва саноат корхоналари ва бошқалар. Бино ёки иншоотнинг ички тупикли сув билан таъминлаш схемасида бино ёки иншоотларга кириш қувири битта лойиҳа қилинади. Ҳалқасимон водопровод схемаси биноларда ва иншоотларда, сув билан таъминлашда узилиш рухсат этилмайди, масалан, саноат корхоналарида сувни йўқлиги технологик жараёнлари бузилишига ва қимматбаҳо ускуналари ишдан чиқишига олиб келади. Бундан ташқари баланд иморатларда ва касалхоналарда қўлланилади. Водопровод тармогининг схемалари. Режа: 1. Боши берк ва ҳалқасимон водопровод тармо\ига магистрал қуврлар- улаш тў\рисида тушунча. 2. Кириш қувури, уни трубапровод билан улашиш. Бинога нисбатан лойиҳалаш. 3. Схемаларда кириш қувурини лойиҳалаш. Таянч сўзлар ва иборалар: боши берк, ҳалқасимон водопровод тармо\и, кириш қувурлари, узлуксиз сув таъминоти, система камчилиги ва афзалликлари. Шаҳар водопровод тармо\ининг схемаси тупикли (боши берк) ва ҳалқасимон бўлиб, магистрал қувурларнинг жойлашишига қараб пастги ва юқори, горизонтал ва вертикал тармоқларга ажратилади. Боши берк водопровод тармо\и бинонинг бузилиб қолган участкаларида ремонт ишларини бажариш учун ва вақтинча сувни тўхтатиб қўйиш мумкин бўлмаганда қўлланилиши мақсадга мувофиқдир. Боши берк водопровод тармо\и ҳамма бинолар учун лойиҳаланади, турар-жой, жамоат, ишлаб- чиқариш ва саноат корхоналари ва бошқалар. Бино ёки иншоотнинг ички тупикли сув билан таъминлаш схемасида бино ёки иншоотларга кириш қувири битта лойиҳа қилинади. Ҳалқасимон водопровод схемаси биноларда ва иншоотларда, сув билан таъминлашда узилиш рухсат этилмайди, масалан, саноат корхоналарида сувни йўқлиги технологик жараёнлари бузилишига ва қимматбаҳо ускуналари ишдан чиқишига олиб келади. Бундан ташқари баланд иморатларда ва касалхоналарда қўлланилади. Ички ҳалқасимон тармоқлар ташқи тармоқларга камида иккита кириш қувури билан уланиши лозим. Бунда шуни ҳисобга олиш керакки, авария юз берган ҳолда бино ярим ҳалқалардан биридан узлуксиз сув билан таъминланиб турсин. Юқорида келтирилган 5 та водопровод системаси пастдан сув бериш схемасига киради. Энди юқоридан сув бериш схемасини кўрсатамиз. Расм-9. Юқоридан сув бериш схемаси. 1-кириш қувури, 2-сув ўлчагич тугуни, 3-магистрал қувурлар, 4 - бош стояк, 5 - сув босимли бак,6 – магистрал, 7 - стояклар ,8 - сув оладиган қурилмалар Юқоридан сув бериш тармо\и схемасининг камчилиги том билан шипнинг орали\ида қувурларнинг яхлаб қолиши, ёз кунларида эса иссиб кетиши мумкин. Шунинг учун қувурларни қиш фаслида иссиқлик қатлами билан ўралади. Запас водопровод системаларида техник эксплуатацияси жуда ноқулай. Ички водопровод системаларини танлаш қуйидагиларга бо\лиқ бўлади: конструктив ечимга, бинонинг ҳажми ва қаватларига, худди шунингдек санитария-гигиеник ва ён\инга қарши талабларга, прогрессив усулларни қўлланишига, қурилиш-монтаж ишларига ва йи\ма конструкцияларидан максимал индустриялашни тақозо қилади. Назорат саволлари. Ички ҳалқасимон тармоқлар ташқи тармоқларга камида иккита кириш қувури билан уланиши лозим. Бунда шуни ҳисобга олиш керакки, авария юз берган ҳолда бино ярим ҳалқалардан биридан узлуксиз сув билан таъминланиб турсин. Юқорида келтирилган 5 та водопровод системаси пастдан сув бериш схемасига киради. Энди юқоридан сув бериш схемасини кўрсатамиз. Расм-9. Юқоридан сув бериш схемаси. 1-кириш қувури, 2-сув ўлчагич тугуни, 3-магистрал қувурлар, 4 - бош стояк, 5 - сув босимли бак,6 – магистрал, 7 - стояклар ,8 - сув оладиган қурилмалар Юқоридан сув бериш тармо\и схемасининг камчилиги том билан шипнинг орали\ида қувурларнинг яхлаб қолиши, ёз кунларида эса иссиб кетиши мумкин. Шунинг учун қувурларни қиш фаслида иссиқлик қатлами билан ўралади. Запас водопровод системаларида техник эксплуатацияси жуда ноқулай. Ички водопровод системаларини танлаш қуйидагиларга бо\лиқ бўлади: конструктив ечимга, бинонинг ҳажми ва қаватларига, худди шунингдек санитария-гигиеник ва ён\инга қарши талабларга, прогрессив усулларни қўлланишига, қурилиш-монтаж ишларига ва йи\ма конструкцияларидан максимал индустриялашни тақозо қилади. Назорат саволлари. 1. Боши берк водопровод тармо\и ҳақида нималарни биласиз? 2. Ҳалқасимон водопровод тармо\и ҳақида ниаларни биласиз? 3. Магистрал қувирларнинг жойлашишига қараб, сув қандай узатилади? 4. қандай ҳолларда юқоридан сув бериш схемаси қўлланилади? 5. Юқоридан сув бериш схемасининг камчиликлари нималардан иборат? Маъруза 3.2. Зонал водопровод тармоги Режа: 1. Зонал водопровод тармоги умумий маълумот. 2. Зонал водопровод тармо\нинг биноларда қўлланилиш эҳтимоли. 3. Зоналводопровод системасининг турлари. 4. Бу водопровод системасининг камчиликлари ва афзалликлари. Таянч сўзлар ва идоралар: зонал водопровод тармо\и, уланиш схемаси, насос, бак, техник қават, тескари капапан. 17 қаватли ва ундан баланд турар-жой биноларида, маъмурий биноларда, мехамонхоналар, пансионатлар, санаториялар, дам олиш уйлари, баландлиги 50 м дан ортиқ бўлган ишлаб чиқариш ва қўшимча биноларда қўлланилади. Зонанинг баландлиги пастки ён\инга қарши водопровод кранлари ва хўжалик сув олиш нуқталарида максимал йўл қуйиладиган гидростатик босим ҳисобидан аниқланади. Хўжалик ичимлик водопровод системасидаги гидростатик босимнинг катталиги санитария қурилмаларига етарли даражда бўлиши шарт. Ҳар бир зонага сув бериш учун кўтариш насос қурилмалари ва хўжалик- ичимлик ва ўт ўчириш эхтиёжларига сув запаси учун сув-босим баклари 1. Боши берк водопровод тармо\и ҳақида нималарни биласиз? 2. Ҳалқасимон водопровод тармо\и ҳақида ниаларни биласиз? 3. Магистрал қувирларнинг жойлашишига қараб, сув қандай узатилади? 4. қандай ҳолларда юқоридан сув бериш схемаси қўлланилади? 5. Юқоридан сув бериш схемасининг камчиликлари нималардан иборат? Маъруза 3.2. Зонал водопровод тармоги Режа: 1. Зонал водопровод тармоги умумий маълумот. 2. Зонал водопровод тармо\нинг биноларда қўлланилиш эҳтимоли. 3. Зоналводопровод системасининг турлари. 4. Бу водопровод системасининг камчиликлари ва афзалликлари. Таянч сўзлар ва идоралар: зонал водопровод тармо\и, уланиш схемаси, насос, бак, техник қават, тескари капапан. 17 қаватли ва ундан баланд турар-жой биноларида, маъмурий биноларда, мехамонхоналар, пансионатлар, санаториялар, дам олиш уйлари, баландлиги 50 м дан ортиқ бўлган ишлаб чиқариш ва қўшимча биноларда қўлланилади. Зонанинг баландлиги пастки ён\инга қарши водопровод кранлари ва хўжалик сув олиш нуқталарида максимал йўл қуйиладиган гидростатик босим ҳисобидан аниқланади. Хўжалик ичимлик водопровод системасидаги гидростатик босимнинг катталиги санитария қурилмаларига етарли даражда бўлиши шарт. Ҳар бир зонага сув бериш учун кўтариш насос қурилмалари ва хўжалик- ичимлик ва ўт ўчириш эхтиёжларига сув запаси учун сув-босим баклари ўрнатилади. Шаҳар водопровод тармо\идаги босим етарли бўлмаса, ички сув билан таъминлаш тармо\ида босимни кўтариш учун насос ва пневматик қурилмалардан фойдаланилади. Расм- 10. Зонал водопровод тармо\и. 1-кириш; 2-насос; 3–сув баки; 4-босим регулятори;5-задвижка ёки винтель ;6-тескари клапан; 7-электр тўсқич. Назорат соволлари. 1. Зонал водопровод системаси қандай биноларда қўлланилади? 2. Кетма-кет, умумий ва параллель зонал водопровод схемаларининг афзалликлари ва камчиликлари нимлардан иборат? 3. Бу системаларда насос ва бакларнинг ўрни ҳақида нималарни билсиз? 4. Юқори қаватли биноларни сув билан таъминлашда зонал водопровод тармо\ининг қайси усули билан таъминлаш мақсадга мувофиқ бўлади? Маъруза 4.1. Ички водопровод элементлари Режа: 1. Совуқ сув таъминоти. 2. Бу тармоқнинг асосий элиментлари, қурилмалари. ўрнатилади. Шаҳар водопровод тармо\идаги босим етарли бўлмаса, ички сув билан таъминлаш тармо\ида босимни кўтариш учун насос ва пневматик қурилмалардан фойдаланилади. Расм- 10. Зонал водопровод тармо\и. 1-кириш; 2-насос; 3–сув баки; 4-босим регулятори;5-задвижка ёки винтель ;6-тескари клапан; 7-электр тўсқич. Назорат соволлари. 1. Зонал водопровод системаси қандай биноларда қўлланилади? 2. Кетма-кет, умумий ва параллель зонал водопровод схемаларининг афзалликлари ва камчиликлари нимлардан иборат? 3. Бу системаларда насос ва бакларнинг ўрни ҳақида нималарни билсиз? 4. Юқори қаватли биноларни сув билан таъминлашда зонал водопровод тармо\ининг қайси усули билан таъминлаш мақсадга мувофиқ бўлади? Маъруза 4.1. Ички водопровод элементлари Режа: 1. Совуқ сув таъминоти. 2. Бу тармоқнинг асосий элиментлари, қурилмалари. 3. Сув ўлчаш асбоблари. 4. Тармоқ схемаси ва уни қўллаш сохаси. Таянч сўзлар ва иборалар: ички водопровод, совуқ сув таъминоти, кириш қувурлари, сув сарфини ўлчаш асбоблари. Ички водопровод тармо\и деб, бино ва иншоотларга ташқи сув манбаидан, сув тарқатиш нуқтасига, босим остида сув бериш учун мўлжалланган муҳандислик қурилмасига айтилади. Ички водопровод тармоқларига қуйидаги элементлардан иборат бўлади: бинога киритиш қувури (бир ва бирнечта), сув ўлчагич тутуни, тарқатувчи қувур тармоқлари; кўтариш қурилмалари (уларга кўтариш насослари, водопровод минорлари ва резервуарлар ,кириш қувурлари бино ичига жойлаштирилади).Улар қуйидагилардан иборат: 1. Водопровод тармо\ининг ташқи магистрал қувуридан бинога ўрнатилган сув ўлчагичга бўлган ер ости участкаси кириш деб аталади. Кириш чўян водопровод қувурларидан қилинади. Бино ёки иншоотнинг сув билан таъминланишига қараб кириш қувурлари битта ёки иккита қилиб лойиҳа қилинади. 2. Асосий ўтказувчи қувурлар, тарқатувчи қувурларга сув бериш учун хизмат қилади. 3. Тарқатувчи қувур (стояк) уй қаватларига сувни тақсимлаб, тарқатиш нуқталарига сувни етказиш учун хизмат қилади. 4. Калта қувурлар тарқатиш нуқтасига сувни етказиб бериш учун хизмат қилади. Булардан ташқари ички водопровод элементларига насос ва пневматик қурилмалар, сув йи\иш баклар киради. Биноларда сув олиш арматуралари ҳар бир қаватда стояклар билан бирлаштирилади. қувурлар очиқ ва ёпиқ усулда жойлаштирилади. Берк усулда қувурларни жойлаштириш (шахталарда, каналларда, блокларда, панелларда ва кабиналарда) биноларга юқори даражадаги эстетик талаб қўйилганда вақтларда қўлланилади. 3. Сув ўлчаш асбоблари. 4. Тармоқ схемаси ва уни қўллаш сохаси. Таянч сўзлар ва иборалар: ички водопровод, совуқ сув таъминоти, кириш қувурлари, сув сарфини ўлчаш асбоблари. Ички водопровод тармо\и деб, бино ва иншоотларга ташқи сув манбаидан, сув тарқатиш нуқтасига, босим остида сув бериш учун мўлжалланган муҳандислик қурилмасига айтилади. Ички водопровод тармоқларига қуйидаги элементлардан иборат бўлади: бинога киритиш қувури (бир ва бирнечта), сув ўлчагич тутуни, тарқатувчи қувур тармоқлари; кўтариш қурилмалари (уларга кўтариш насослари, водопровод минорлари ва резервуарлар ,кириш қувурлари бино ичига жойлаштирилади).Улар қуйидагилардан иборат: 1. Водопровод тармо\ининг ташқи магистрал қувуридан бинога ўрнатилган сув ўлчагичга бўлган ер ости участкаси кириш деб аталади. Кириш чўян водопровод қувурларидан қилинади. Бино ёки иншоотнинг сув билан таъминланишига қараб кириш қувурлари битта ёки иккита қилиб лойиҳа қилинади. 2. Асосий ўтказувчи қувурлар, тарқатувчи қувурларга сув бериш учун хизмат қилади. 3. Тарқатувчи қувур (стояк) уй қаватларига сувни тақсимлаб, тарқатиш нуқталарига сувни етказиш учун хизмат қилади. 4. Калта қувурлар тарқатиш нуқтасига сувни етказиб бериш учун хизмат қилади. Булардан ташқари ички водопровод элементларига насос ва пневматик қурилмалар, сув йи\иш баклар киради. Биноларда сув олиш арматуралари ҳар бир қаватда стояклар билан бирлаштирилади. қувурлар очиқ ва ёпиқ усулда жойлаштирилади. Берк усулда қувурларни жойлаштириш (шахталарда, каналларда, блокларда, панелларда ва кабиналарда) биноларга юқори даражадаги эстетик талаб қўйилганда вақтларда қўлланилади. Сув олиш арматураларини назорат қилиш қопқоқлари қолдирилади. қувурларни очиқ усулларда деворларга, девор орасидаги тўсиқларга, калонналарга илгак орқали хомутлар, кранштейнлар ёрдамида махкамланади. қувурларни очиқ усулда ўрнатиш берк усулда қараганда анча тежамлилик ва қулай бўлиб, доимо қувурларни кузатиш имконини беради, қувурларни таъмирлаш ишларида йи\иш ва бўлакларга бўлиш анча соддалашади. Горизонтал участкага ўрнатилган қувурни нишаблиги 0,002-0,005 қияликда олиниб таъмирлаш ишларини бажаришда қувурни тўлиб қолишдан сақлайди. Расм -11. Ички водопровод элементлари. 1-шаҳар сув тармо\ига улаш қувури. 2-киритиш қувури. 3-сув ўлчагич тугуни. 4-босим кўтариш қурилмаси. 5-тармоқдаги босимни ростлаш қурилмаси. 6- сув иситгич. 7- ҳароратни ростлаш қурилмаси. 8- магистрал ва тарқатувчи совуқ сув тармоқлари. 9.-иссиқ сув бериш қувурлари. 10- иссиқ сув циркуляция қувурлари. 11-сув олиш ва беркитиш арматуралари. қувурларни иссиқликдан сақлаш (изоляция) иситилган биноларга ўрнатилган қувурлар қиш пайтида намлик (конденсация) бўлгани учун улар иссиқдан изоляция қилинади, бунда пўлат қувурлар коррозиядан сақланади. Назорат соволлари. 1. Ички водопровод тармо\ининг қандай элиментларини биласиз? Сув олиш арматураларини назорат қилиш қопқоқлари қолдирилади. қувурларни очиқ усулларда деворларга, девор орасидаги тўсиқларга, калонналарга илгак орқали хомутлар, кранштейнлар ёрдамида махкамланади. қувурларни очиқ усулда ўрнатиш берк усулда қараганда анча тежамлилик ва қулай бўлиб, доимо қувурларни кузатиш имконини беради, қувурларни таъмирлаш ишларида йи\иш ва бўлакларга бўлиш анча соддалашади. Горизонтал участкага ўрнатилган қувурни нишаблиги 0,002-0,005 қияликда олиниб таъмирлаш ишларини бажаришда қувурни тўлиб қолишдан сақлайди. Расм -11. Ички водопровод элементлари. 1-шаҳар сув тармо\ига улаш қувури. 2-киритиш қувури. 3-сув ўлчагич тугуни. 4-босим кўтариш қурилмаси. 5-тармоқдаги босимни ростлаш қурилмаси. 6- сув иситгич. 7- ҳароратни ростлаш қурилмаси. 8- магистрал ва тарқатувчи совуқ сув тармоқлари. 9.-иссиқ сув бериш қувурлари. 10- иссиқ сув циркуляция қувурлари. 11-сув олиш ва беркитиш арматуралари. қувурларни иссиқликдан сақлаш (изоляция) иситилган биноларга ўрнатилган қувурлар қиш пайтида намлик (конденсация) бўлгани учун улар иссиқдан изоляция қилинади, бунда пўлат қувурлар коррозиядан сақланади. Назорат соволлари. 1. Ички водопровод тармо\ининг қандай элиментларини биласиз? 2. Сув ўлчагич тугуни нима учун хизмат қилади ва қайси жиҳоздан сўнг лойиҳа қилади? 3. Насослар, баклар, уларнинг вазифаларива қўлланилиш жойлари? Маъруза 4.2. Ички водопровод совуқ сувини гидравлик Ҳисоби Режа: 1. Гидравлик ҳисоб ҳақида маълумот. 2. Хўжалик-ичимлик сув сарфи. 3. Гидравлик ҳисобнинг мақсади. 4. Санитар техник қурилмаларида сувни ҳаракат қилиш эҳтимоли. Таянч сўзлар ва иборалар:санитар техник қурилма, сув сарфи, қувур диаметри, ён\инга қарши клапанлар, циркулиация насоси. Совуқ сувни ҳисобини асосий мақсади шаҳар водопровод тармо\ида керакли бўлган босимни аниқлаб, кафолатланган босим миқдори натижалари билан таққосланади. Ички водопровод тармо\ини гидравлик ҳисоби максимал секундли сув сарфи асосида олиб берилади. Совуқ сув системаларини ҳисоби ҳамма мумкин бўлган сув сарфи асосида олиб борилади. Совуқ сув системаларини ҳисоби ҳамма мумкин бўлган сув сарфини ҳисоблаш асосида олиб борилиб, бу маъмумотлар водопровод схемасига тегишли бўлади. Умуман маъмурий ва турар-жой биноларининг бир зонали системалари шундай ҳисобланади. Хўжалик ичимлик сув сарфини ўтказиш, нормаллашган ён\инга қарши сув сарфини ўтказиш, иссиқ сув сарфини ўтказиш. Ички водопровод учун керакли (талаб қилинган) босим қуйидагича ҳисобланади. Hк.б.қhгеомқhкиришқhс.ў.қhеtotқhf (м) Бу ерда: 2. Сув ўлчагич тугуни нима учун хизмат қилади ва қайси жиҳоздан сўнг лойиҳа қилади? 3. Насослар, баклар, уларнинг вазифаларива қўлланилиш жойлари? Маъруза 4.2. Ички водопровод совуқ сувини гидравлик Ҳисоби Режа: 1. Гидравлик ҳисоб ҳақида маълумот. 2. Хўжалик-ичимлик сув сарфи. 3. Гидравлик ҳисобнинг мақсади. 4. Санитар техник қурилмаларида сувни ҳаракат қилиш эҳтимоли. Таянч сўзлар ва иборалар:санитар техник қурилма, сув сарфи, қувур диаметри, ён\инга қарши клапанлар, циркулиация насоси. Совуқ сувни ҳисобини асосий мақсади шаҳар водопровод тармо\ида керакли бўлган босимни аниқлаб, кафолатланган босим миқдори натижалари билан таққосланади. Ички водопровод тармо\ини гидравлик ҳисоби максимал секундли сув сарфи асосида олиб берилади. Совуқ сув системаларини ҳисоби ҳамма мумкин бўлган сув сарфи асосида олиб борилади. Совуқ сув системаларини ҳисоби ҳамма мумкин бўлган сув сарфини ҳисоблаш асосида олиб борилиб, бу маъмумотлар водопровод схемасига тегишли бўлади. Умуман маъмурий ва турар-жой биноларининг бир зонали системалари шундай ҳисобланади. Хўжалик ичимлик сув сарфини ўтказиш, нормаллашган ён\инга қарши сув сарфини ўтказиш, иссиқ сув сарфини ўтказиш. Ички водопровод учун керакли (талаб қилинган) босим қуйидагича ҳисобланади. Hк.б.қhгеомқhкиришқhс.ў.қhеtotқhf (м) Бу ерда: hгеом - насос ўқидан ҳисоб қилинаётган санитар-техник қурилмаларига сувни узатишнинг геометрик баландлиги. Hкириш - кириш қувуридаги босим йўқотилиши. Hс.ў. - сув ўлчашдаги босим йўқотилиши. h - ҳамма ҳисобли участкадаги босим йўқотилиши. hf - энг ноқулай, узоқдаги сув олинадиган қурилма олдидаги эркин ишчи босим. қМқдан мажбурий иловадан олинади. Гидравлик ҳисоб қилинишдан мақсад ички водопроводнинг тежамлик диаметрини аниқлаш, қувурлардаги сувни тезлигини аниқлаш ҳар бир сув оладиган нуқтасига сув етказиб беришдан иборат. Тармоқни ҳисоб қилиш тартиби қуйидагича: А) ички водопроводнинг аксонометрик схемаси (масштабсиз) чизилади ва ҳисобий участкаларга бўлинади; Б) кириш қувурига нисбатан энг узоқда ва энг баландда жойлашган қурилма танланади; В) берилган формулалар бўйича ҳисобий секундли ва соатли сув сарф; Г) участкадаги қувур диаметрига сувни сарфи ва руҳсат этилган тежамлик сувнинг тезлиги аниқланади. Ички водопровод учун руҳсат этилган тезлик магистраллар ва стоклар учун 1,5м/сек, қурилмаларга келадиган катта қувурлар учун 2,5м/сек. Энг тежамлик тезлик 0,9 дан 1,2м/сек ҳисобланади. Ҳар бир участкадаги энг юқори секундли сув сарфи g (gtol, gh, gc) л/сек қуйидаги формула бўйича аниқланади. Qқ5q0 л/сек (1,1) Бу ерда go (go, go, go), сув оладиган арматуралардан сувни секундли сарфи, бунинг қийматини снип 2.04.01-85 дан 3 мажбурий иловадан оламиз.  - тармоқнинг ҳисобий участкасидаги сув оладиган қурилмалар сони n га ва унинг ҳаракати эҳтимоли р га бо\лиқ бўлган катталик СНиП дан 2 жадвал бўйича қабул қилинади. Санитар техник қурилмаларининг ҳаракатланиш эҳтимоли р (рtot, рc) тармоқ участкаларида қуйидаги формуладан аниқланади. hгеом - насос ўқидан ҳисоб қилинаётган санитар-техник қурилмаларига сувни узатишнинг геометрик баландлиги. Hкириш - кириш қувуридаги босим йўқотилиши. Hс.ў. - сув ўлчашдаги босим йўқотилиши. h - ҳамма ҳисобли участкадаги босим йўқотилиши. hf - энг ноқулай, узоқдаги сув олинадиган қурилма олдидаги эркин ишчи босим. қМқдан мажбурий иловадан олинади. Гидравлик ҳисоб қилинишдан мақсад ички водопроводнинг тежамлик диаметрини аниқлаш, қувурлардаги сувни тезлигини аниқлаш ҳар бир сув оладиган нуқтасига сув етказиб беришдан иборат. Тармоқни ҳисоб қилиш тартиби қуйидагича: А) ички водопроводнинг аксонометрик схемаси (масштабсиз) чизилади ва ҳисобий участкаларга бўлинади; Б) кириш қувурига нисбатан энг узоқда ва энг баландда жойлашган қурилма танланади; В) берилган формулалар бўйича ҳисобий секундли ва соатли сув сарф; Г) участкадаги қувур диаметрига сувни сарфи ва руҳсат этилган тежамлик сувнинг тезлиги аниқланади. Ички водопровод учун руҳсат этилган тезлик магистраллар ва стоклар учун 1,5м/сек, қурилмаларга келадиган катта қувурлар учун 2,5м/сек. Энг тежамлик тезлик 0,9 дан 1,2м/сек ҳисобланади. Ҳар бир участкадаги энг юқори секундли сув сарфи g (gtol, gh, gc) л/сек қуйидаги формула бўйича аниқланади. Qқ5q0 л/сек (1,1) Бу ерда go (go, go, go), сув оладиган арматуралардан сувни секундли сарфи, бунинг қийматини снип 2.04.01-85 дан 3 мажбурий иловадан оламиз.  - тармоқнинг ҳисобий участкасидаги сув оладиган қурилмалар сони n га ва унинг ҳаракати эҳтимоли р га бо\лиқ бўлган катталик СНиП дан 2 жадвал бўйича қабул қилинади. Санитар техник қурилмаларининг ҳаракатланиш эҳтимоли р (рtot, рc) тармоқ участкаларида қуйидаги формуладан аниқланади. a. Бир хил истеъмолчиларда; 3600 0     N q U q P hnu (1,2) b. Ҳар хил истеъмолчиларда;      i i i i i i P P N P 1 1 (1,3) Санитар техник қурилмаларининг соатдаги сув сарфи қуйидагича аниқланади; А) биноларда ва иншоотларда бир хил истеъмолчилар бўлса мажбурий илова 3дан. i hr i i i i hr i hr i i i hr P N q P N q , , 0 , , 0       Б) биноларда ва иншоотларда ҳар хил истемолчилар бўлса қуйидаги формуладан аниқланади. Санитар техник, қурилмаларига сув етиб бориш эҳтимоли фойдаланиши р hr барча системалар учун қуйидаги формуладан топилади a. Бир хил истеъмолчиларда; 3600 0     N q U q P hnu (1,2) b. Ҳар хил истеъмолчиларда;      i i i i i i P P N P 1 1 (1,3) Санитар техник қурилмаларининг соатдаги сув сарфи қуйидагича аниқланади; А) биноларда ва иншоотларда бир хил истеъмолчилар бўлса мажбурий илова 3дан. i hr i i i i hr i hr i i i hr P N q P N q , , 0 , , 0       Б) биноларда ва иншоотларда ҳар хил истемолчилар бўлса қуйидаги формуладан аниқланади. Санитар техник, қурилмаларига сув етиб бориш эҳтимоли фойдаланиши р hr барча системалар учун қуйидаги формуладан топилади hr hr q g P P , 0 0 3600    соат м q q q q c hr h hr tot hr hr / ) , , ( 3 Энг юқори соатли сув сарфи м3/соат, қуйидаги формуладан топилади: hr hr hr q q    , 0 005 , 0 соат м q q q q c Т h Т tot Т Т / ) , , ( 3 бу ерда: ghr-тармоқнинг ҳисобий участкасидаги қурилмаларнинг умумий сони n га ва унинг фойдаланиши эҳтимоли phrга боҳланган ҳолда қМқ 2.04.01-95 да 4 илова бўйича аниқланади. ўртача соатдаги сув сарфи м3/соат (суткадаги, сменадаги) қуйидаги формуладан аниқланади. 1000 1 ,    T U q q T i i u T Бу ерда: gui- битта истеъмолчи учун қМқ дан 3 мажбурий иловадан олинади. Т - максимал сув истеъмол қилиш вақти. Суткали ҳисобий сувни сарфини истеъмочи меъёрига кўпайтмасидан иборат. hr hr q g P P , 0 0 3600    соат м q q q q c hr h hr tot hr hr / ) , , ( 3 Энг юқори соатли сув сарфи м3/соат, қуйидаги формуладан топилади: hr hr hr q q    , 0 005 , 0 соат м q q q q c Т h Т tot Т Т / ) , , ( 3 бу ерда: ghr-тармоқнинг ҳисобий участкасидаги қурилмаларнинг умумий сони n га ва унинг фойдаланиши эҳтимоли phrга боҳланган ҳолда қМқ 2.04.01-95 да 4 илова бўйича аниқланади. ўртача соатдаги сув сарфи м3/соат (суткадаги, сменадаги) қуйидаги формуладан аниқланади. 1000 1 ,    T U q q T i i u T Бу ерда: gui- битта истеъмолчи учун қМқ дан 3 мажбурий иловадан олинади. Т - максимал сув истеъмол қилиш вақти. Суткали ҳисобий сувни сарфини истеъмочи меъёрига кўпайтмасидан иборат. 1000 tot u i i i tot u q U q   Биноларнинг ҳисобий сув сарфи; истеъмолчини сув билан таъминлаш режиммига бо\лиқ бўлиб сарфни билмасдан туриб олиб бериб бўлмайди. Бунинг учун маълум бўлган (эксперементал ёзилган) сув билан таъминлаш графиги тузилган бўлиб, у норма қолган бинолар учун эксплуатация қилинаётган худди шундай бинолар учун ҳам қавати, аҳолининг сони ва санитария-техник қурилмалари ҳисобига олинади. Сув билан таъминлаш режими қуйидагиларга бо\лиқ бўлади: санитария- техник жиҳозларининг кўринишига, саноат корхоналари биноларидаги ишлаб- чиқаришни ташкил қилишга ёки жамоа биноларида маш\улотлар жадвали асосида. Турар-жой биноларида сув истеъмоли режимини аниқлаш жуда қийин, чунки сув қабул қилиш бир нечта факторлар билан бо\лиқ: аҳолини ишлаш режимига ободонлаштириш даражасига, санитария ва маданий кўникмаларига, климатик шароитларга, сифатли ва техник сув билан таъминлаш системаларига хизмат қилади. Нисбий сув сарфининг миқдори бир хил соат учун олинган сув сарфини асосий режимларини характерлайди, бинолардаги, сув сарфи қуйидаги кўрсаткичларга бо\лиқ бўлади. Энг юқори сув сарфи эрталаб соат 7-11 гача, кечқурун соат 18-22 гача бўлади. Назорат соволлари. 1. Бинолардаги совуқ сув сарфи қандай формула орқали аниқланади? 2. Сув ўлчаш асбобларининг турлари ҳақида нималар биласиз? 3. Сув ўлчаш асбобларининг ишлаш принципини тушинтиринг? 1000 tot u i i i tot u q U q   Биноларнинг ҳисобий сув сарфи; истеъмолчини сув билан таъминлаш режиммига бо\лиқ бўлиб сарфни билмасдан туриб олиб бериб бўлмайди. Бунинг учун маълум бўлган (эксперементал ёзилган) сув билан таъминлаш графиги тузилган бўлиб, у норма қолган бинолар учун эксплуатация қилинаётган худди шундай бинолар учун ҳам қавати, аҳолининг сони ва санитария-техник қурилмалари ҳисобига олинади. Сув билан таъминлаш режими қуйидагиларга бо\лиқ бўлади: санитария- техник жиҳозларининг кўринишига, саноат корхоналари биноларидаги ишлаб- чиқаришни ташкил қилишга ёки жамоа биноларида маш\улотлар жадвали асосида. Турар-жой биноларида сув истеъмоли режимини аниқлаш жуда қийин, чунки сув қабул қилиш бир нечта факторлар билан бо\лиқ: аҳолини ишлаш режимига ободонлаштириш даражасига, санитария ва маданий кўникмаларига, климатик шароитларга, сифатли ва техник сув билан таъминлаш системаларига хизмат қилади. Нисбий сув сарфининг миқдори бир хил соат учун олинган сув сарфини асосий режимларини характерлайди, бинолардаги, сув сарфи қуйидаги кўрсаткичларга бо\лиқ бўлади. Энг юқори сув сарфи эрталаб соат 7-11 гача, кечқурун соат 18-22 гача бўлади. Назорат соволлари. 1. Бинолардаги совуқ сув сарфи қандай формула орқали аниқланади? 2. Сув ўлчаш асбобларининг турлари ҳақида нималар биласиз? 3. Сув ўлчаш асбобларининг ишлаш принципини тушинтиринг? 4. Ҳар-хил истеъмолчилар ва бир хил истеъмолчилар бўлган вақтда сув сарфи қандай аниқланади? 4. Ҳар-хил истеъмолчилар ва бир хил истеъмолчилар бўлган вақтда сув сарфи қандай аниқланади?