ЯЛЛИҒЛАНИШ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСИ

Yuklangan vaqt

2025-04-26

Yuklab olishlar soni

1

Sahifalar soni

20

Faytl hajmi

102,6 KB


ЯЛЛИҒЛАНИШ
ПАТОФИЗИОЛОГИЯСИ
Logotip
ЯЛЛИҒЛАНИШ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСИ
Яллиғланиш – бу маҳаллий 
шикастланишларга 
организмнинг  реактив 
жавоб реакцияси бўлиб, 
бириктирувчи тўқима, нерв, 
эндокрин, иммун,қон ва қон 
томирлар тизимлари 
иштирокида борувчи типик 
патологик жараёндир. 
Logotip
Яллиғланиш – бу маҳаллий шикастланишларга организмнинг реактив жавоб реакцияси бўлиб, бириктирувчи тўқима, нерв, эндокрин, иммун,қон ва қон томирлар тизимлари иштирокида борувчи типик патологик жараёндир.
ЯЛЛИҒЛАНИШЛАРНИНГ СИНФЛАНИШИ
I.
Кечиши бўйича: 

ўткир яллиғланиш

Ярим ўткир яллиғланиш

Сурункали яллиғланиш
II.
Организм реактивлиги бўйича:

Гипергик яллиғланиш

Нормергик яллиғланиш

Гиперергик яллиғланиш
III.
Морфологияси бўйича

Альтератив яллиғланиш

Экссудатив яллиғланиш

Пролифератив яллиғланиш
IV.
Экссудатни тури бўйича

Сероз яллиғланиш

Йирингли яллиғланиш

Фибринозли яллиғланиш

Геморрагик яллиғланиш

Чирикли яллиғланиш
Logotip
ЯЛЛИҒЛАНИШЛАРНИНГ СИНФЛАНИШИ I. Кечиши бўйича:  ўткир яллиғланиш  Ярим ўткир яллиғланиш  Сурункали яллиғланиш II. Организм реактивлиги бўйича:  Гипергик яллиғланиш  Нормергик яллиғланиш  Гиперергик яллиғланиш III. Морфологияси бўйича  Альтератив яллиғланиш  Экссудатив яллиғланиш  Пролифератив яллиғланиш IV. Экссудатни тури бўйича  Сероз яллиғланиш  Йирингли яллиғланиш  Фибринозли яллиғланиш  Геморрагик яллиғланиш  Чирикли яллиғланиш
ЯЛЛИҒЛАНИШНИНГ ЭТИОЛОГИЯСИ
Экзоген сабаблар.
1.Инфекцион сабаблар:
Бактериалар, вируслар, замбруғлар, паразитлар.
2.Ноинфекцион сабаблар: 
-Механик сабаблар.
-Физик сабаблар.
-Химик сабаблар.
- Руҳий сабаблар.  
Эндоген сабаблар:
БАМ; тузлар; тошлар; билирубин;   АГ+АТ                               
иммункомплекслари; ўт кислотаси; тўқима 
шикастланиши маҳсулотлари.
Logotip
ЯЛЛИҒЛАНИШНИНГ ЭТИОЛОГИЯСИ Экзоген сабаблар. 1.Инфекцион сабаблар: Бактериалар, вируслар, замбруғлар, паразитлар. 2.Ноинфекцион сабаблар: -Механик сабаблар. -Физик сабаблар. -Химик сабаблар. - Руҳий сабаблар. Эндоген сабаблар: БАМ; тузлар; тошлар; билирубин; АГ+АТ иммункомплекслари; ўт кислотаси; тўқима шикастланиши маҳсулотлари.
ЯЛЛИҒЛАНИШНИНГ АСОСИЙ
КОМПОНЕНТЛАРИ
Альтерация
Экссудация ва лейкоцитлар 
эмиграцияси
пролиферация
Logotip
ЯЛЛИҒЛАНИШНИНГ АСОСИЙ КОМПОНЕНТЛАРИ Альтерация Экссудация ва лейкоцитлар эмиграцияси пролиферация
АЛЬТЕРАЦИЯНИНГ ТУРЛАРИ
1.Бирламчи альтерация – бу патоген 
омилнинг бевосита таъсири остида 
ривожланувчи ҳужайра ёки тўқиманинг  
шикастланишдир.
2.Иккиламчи альтерация – бу бирламчи 
альтерация натижасида шикастланган 
ҳужайралардан ажралиб чиқувчи лизосомал 
ферментлар таъсирида ривожланувчи 
шикастланишдир. Иккиламчи альтерацияда 
этиологик омил иштирок этмайди. 
Logotip
АЛЬТЕРАЦИЯНИНГ ТУРЛАРИ 1.Бирламчи альтерация – бу патоген омилнинг бевосита таъсири остида ривожланувчи ҳужайра ёки тўқиманинг шикастланишдир. 2.Иккиламчи альтерация – бу бирламчи альтерация натижасида шикастланган ҳужайралардан ажралиб чиқувчи лизосомал ферментлар таъсирида ривожланувчи шикастланишдир. Иккиламчи альтерацияда этиологик омил иштирок этмайди.
ЯЛЛИҒЛАНИШНИНГ АСОСИЙ КЛИНИК
БЕЛГИЛАРИ
1.Қизариш - rubor
2.Шиш - tumor
3.Маҳалий температуранинг ошиши- color
4.Оғриқ - dolor
5.Функциянинг бузилиши – functio laesa.
Logotip
ЯЛЛИҒЛАНИШНИНГ АСОСИЙ КЛИНИК БЕЛГИЛАРИ 1.Қизариш - rubor 2.Шиш - tumor 3.Маҳалий температуранинг ошиши- color 4.Оғриқ - dolor 5.Функциянинг бузилиши – functio laesa.
ЯЛЛИҒЛАНИШ ЎЧОҒИДА МОДДАЛАР
АЛМАШИНУВИНИНГ БУЗИЛИШЛАРИ
1.Яллиғланиш ўчоғи марказида ҳужайралар некрози 
ёки некробиози бўлса моддалар алмашинуви 
сусайган бўлади.
2.Яллиғланиш ўчоғининг қолган қисмларида 
моддалар алмашинуви кучайган бўлади.
3. Моддалар алмашинуви охиригача бормайди, 
оралиқ моддалар ҳосил бўлади:
- Карбон сувлар алмашинуви – сут ва пироузум 
кислоталаригача;
- Ёғлар алмашинуви – кетон ва ацетон 
таначаларигача;
- Оқсил алмашинуви – аминокислоталар ва 
пептидларгача.
4.Диссемиляция ассемиляциядан устунлик қилади.
Logotip
ЯЛЛИҒЛАНИШ ЎЧОҒИДА МОДДАЛАР АЛМАШИНУВИНИНГ БУЗИЛИШЛАРИ 1.Яллиғланиш ўчоғи марказида ҳужайралар некрози ёки некробиози бўлса моддалар алмашинуви сусайган бўлади. 2.Яллиғланиш ўчоғининг қолган қисмларида моддалар алмашинуви кучайган бўлади. 3. Моддалар алмашинуви охиригача бормайди, оралиқ моддалар ҳосил бўлади: - Карбон сувлар алмашинуви – сут ва пироузум кислоталаригача; - Ёғлар алмашинуви – кетон ва ацетон таначаларигача; - Оқсил алмашинуви – аминокислоталар ва пептидларгача. 4.Диссемиляция ассемиляциядан устунлик қилади.
ЯЛЛИҒЛАНИШ ЎЧОҒИДА БЎЛАДИГАН
ФИЗИК – КИМЁВИЙ ЎЗГАРИШЛАР
1.Ацидоз - гипер Н-иония рН-6,6-5,6 (N да рН 7,2-7,3).
2.Гиперосмия - яллиғланиш ўчоғида осмотик 
босимнинг ошиши.
3.Гиперонкия - яллиғланиш ўчоғида онкотик 
босимнинг ошиши.
4.Гипер К-иония - яллиғланиш ўчоғида К-
ионларининг ошиши.
5.Яллиғланиш ўчоғида БАМ (гистамин, серотонин, 
ацетилхолин,брадикинин, лимфокинлар, 
лейкотокцинлар, протеаза,липаза, амилаза, 
коллагеназа, гиалуронидаза ва б. 
Ферментлар)нинг тўпланиши.
Logotip
ЯЛЛИҒЛАНИШ ЎЧОҒИДА БЎЛАДИГАН ФИЗИК – КИМЁВИЙ ЎЗГАРИШЛАР 1.Ацидоз - гипер Н-иония рН-6,6-5,6 (N да рН 7,2-7,3). 2.Гиперосмия - яллиғланиш ўчоғида осмотик босимнинг ошиши. 3.Гиперонкия - яллиғланиш ўчоғида онкотик босимнинг ошиши. 4.Гипер К-иония - яллиғланиш ўчоғида К- ионларининг ошиши. 5.Яллиғланиш ўчоғида БАМ (гистамин, серотонин, ацетилхолин,брадикинин, лимфокинлар, лейкотокцинлар, протеаза,липаза, амилаза, коллагеназа, гиалуронидаза ва б. Ферментлар)нинг тўпланиши.
ЯЛЛИҒЛАНИШ ЎЧОҒИДА
МИКРОЦИРКУЛЯЦИЯНИНГ БУЗИЛИШИ
Қуйидаги босқичлар фарқ қилинади:
1.Қон томирларининг қисқа муддатли спазми
2.Фаол артериал гиперемия
3. Пассив веноз гиперемия.
4.Стаз.
Logotip
ЯЛЛИҒЛАНИШ ЎЧОҒИДА МИКРОЦИРКУЛЯЦИЯНИНГ БУЗИЛИШИ Қуйидаги босқичлар фарқ қилинади: 1.Қон томирларининг қисқа муддатли спазми 2.Фаол артериал гиперемия 3. Пассив веноз гиперемия. 4.Стаз.
ЭКССУДАЦИЯ
Экссудация – бу қоннинг 
суюқ қисми ва қон шакли 
элементларини 
яллиғланиш ўчоғига 
чиқишидир. Яллиғланиш 
ўчоғида тўпланган 
суюқликга экссудат 
дейилади.
Logotip
ЭКССУДАЦИЯ Экссудация – бу қоннинг суюқ қисми ва қон шакли элементларини яллиғланиш ўчоғига чиқишидир. Яллиғланиш ўчоғида тўпланган суюқликга экссудат дейилади.
ЭКССУДАЦИЯНИНГ САБАБЛАРИ
1. Кон томир деворининг ўтказувчанлигининг
ошиши.
2. Томир ичида қон босими, гидростатик 
босимнинг ошиши
3. Яллиғланган тўқимада осмотик, онкотик
босимларнинг кўтарилиши ва ацидознинг 
ривожланиши.
Logotip
ЭКССУДАЦИЯНИНГ САБАБЛАРИ 1. Кон томир деворининг ўтказувчанлигининг ошиши. 2. Томир ичида қон босими, гидростатик босимнинг ошиши 3. Яллиғланган тўқимада осмотик, онкотик босимларнинг кўтарилиши ва ацидознинг ривожланиши.
ЭКССУДАТНИНГ ТУРЛАРИ
1.Сероз экссудат- рангсиз, таркибида 3-6% 
гача оқсил, албумин/глобулин нисбати 4:1, 
солиштирма оғирлиги 1016.Бу экссудат асосан 
сероз бўшлиқларда ҳосил бўлади(плеврит, 
перитонит, перикардит, куйишларда ва 
ҳ.).Агар бундай экссудат шиллиқ қаватларда 
ҳосил бўлса катарал экссудат дейилади.
Транссудат – бу веноз димланишларда 
ривожланадиган суюқлик бўлиб, таркибида 
оқсил 0,05-2%гача бўлиши ва таркибида 
шакли элементларнинг бўлмаслиги билан 
сероз экссудатдан фарқ қилади. 
Logotip
ЭКССУДАТНИНГ ТУРЛАРИ 1.Сероз экссудат- рангсиз, таркибида 3-6% гача оқсил, албумин/глобулин нисбати 4:1, солиштирма оғирлиги 1016.Бу экссудат асосан сероз бўшлиқларда ҳосил бўлади(плеврит, перитонит, перикардит, куйишларда ва ҳ.).Агар бундай экссудат шиллиқ қаватларда ҳосил бўлса катарал экссудат дейилади. Транссудат – бу веноз димланишларда ривожланадиган суюқлик бўлиб, таркибида оқсил 0,05-2%гача бўлиши ва таркибида шакли элементларнинг бўлмаслиги билан сероз экссудатдан фарқ қилади.
ЭКССУДАТНИНГ ТУРЛАРИ
2.Фибриноз экссудат- таркибида фибрин 
толалари бўлиши билан харектерланади ва 
яллиғланган юза шиллиқ қаватида фиброз 
парда хосил қилади.
А)агар фибриноз парда жарохатланган жойда 
юзаки жойлашса, енгил кўчса ва ўзидан кейин 
хеч қандай из қолдирмаса бу яллиғланиш 
крупоз яллиғланиш дейилади(крупоз 
трахеит, ларингит, пневмония)
Б)агар фибриноз парда яллиғланган тўқимага 
чуқур кирган бўлса, қийин кўчса, ўзидан 
ярали юза қолдирса бу яллиғланиш 
дифтеритик яллиғланиш дейилади ва 
дифтерия , дизентерияда кузатилади.
Logotip
ЭКССУДАТНИНГ ТУРЛАРИ 2.Фибриноз экссудат- таркибида фибрин толалари бўлиши билан харектерланади ва яллиғланган юза шиллиқ қаватида фиброз парда хосил қилади. А)агар фибриноз парда жарохатланган жойда юзаки жойлашса, енгил кўчса ва ўзидан кейин хеч қандай из қолдирмаса бу яллиғланиш крупоз яллиғланиш дейилади(крупоз трахеит, ларингит, пневмония) Б)агар фибриноз парда яллиғланган тўқимага чуқур кирган бўлса, қийин кўчса, ўзидан ярали юза қолдирса бу яллиғланиш дифтеритик яллиғланиш дейилади ва дифтерия , дизентерияда кузатилади.
ЭКССУДАТНИНГ ТУРЛАРИ
3. Йирингли экссудат – бу қуюқ, сарғиш-яшил 
рангли, бадбўй хидли, таркибида 8-10 % 
оқсил(асосан глобулинлар) ва протеаза, 
амилаза, липаза каби ферментларни кўп 
миқдорда тутувчи йиринг таначалари, яъни 
ўлган лейкоцитлардан иборат. Йиринг 
таркибида ферментлар борлиги сабабли 
жарохат атрофидаги тўқималарни емириши ва 
оқма яралар ҳосил қилиш ҳусусиятига эга.
Logotip
ЭКССУДАТНИНГ ТУРЛАРИ 3. Йирингли экссудат – бу қуюқ, сарғиш-яшил рангли, бадбўй хидли, таркибида 8-10 % оқсил(асосан глобулинлар) ва протеаза, амилаза, липаза каби ферментларни кўп миқдорда тутувчи йиринг таначалари, яъни ўлган лейкоцитлардан иборат. Йиринг таркибида ферментлар борлиги сабабли жарохат атрофидаги тўқималарни емириши ва оқма яралар ҳосил қилиш ҳусусиятига эга.